Bijzondere Vrijwillige Landstorm afd. Zelhem (1927-1940)
15 oktober 1915
De eerste keer dat we wat lezen over de Landstorm in Zelhem, is op 15 oktober 1915. Het ging hierbij om de Vrijwillige Landstorm en niet over de Bijzonder Vrijwillige Landstorm, waar de website over gaat!
Vooropleiding
Er stond geschreven dat er in Zelhem nu 13 mannen waren ingeschreven voor de Landstorm, om een vooropleiding te krijgen. Binnen korte tijd zou de keuring hiervoor plaats gaan vinden. Dit artikel ging over jonge jongens die nog in dienst moesten gaan. Als je een vooropleiding volgde, dan kon je verkorting van de diensttijd krijgen.
Rond deze tijd waren Derk Jan Radstake geboren in 1881 en Hendrik Jan Schuurman (1893) ook bij de Landstorm in Zelhem. Dit stond vermeld op hun huisadres. Derk Jan was 34 in 1915 en Hendrik Jan 22 jaar.
1922
Pas 7 jaar later (1922) vonden we het volgende artikel over de Landstorm in Zelhem. Dit was een oproep aan jonge mannen uit Doetinchem en Zelhem om op 6 februari om 8 uur s avonds naar de tent van Olthuis aan de Houtkampscheweg te komen. Hier werd een zitting gehouden om je in te laten schrijven voor de vooroefeningen van de Vrijwillige Landstorm. Dit was voor jonge jongens die nog in dienst moesten.
Wanneer van elke gemeente zich meer dan 10 jongeren aanmeldden, zou in elke gemeente een afdeling van de Landstorm worden opgericht. Hiervoor kon je je aanmelden bij de commandant der Cie (= compagnie), die te bereiken was op de Mauritskazerne in Doesburg. Ondergetekende was de majoor, W. J. Tijl.
24 juli 1925
Examen
Op 24 juli 1925 vonden we weer een artikel over de oproep voor jonge mannen voor de Landstorm. Waarschijnlijk zou er in Zelhem een klasse opgericht gaan worden van de Vrijwillige Landstorm. Als je het examen van de Vrijwillige Landstorm gehaald had, dan kreeg je 4 maanden verkorting van de diensttijd. Mannen die geboren waren in 1907, maar ook buitengewoon dienstplichtigen, konden zich hiervoor opgeven.
De commandant van de Vrijwillige Landstorm in Zelhem, sergeant W. M. Hubenet wilde op 28 juli in de Oude School in Zelhem een bijeenkomst houden. De letters V.L.S. staan voor Voorlopige Land Storm. Later werd de naam weer anders: Bijzonder Vrijwillige Landstorm. ‘s Avonds om half acht zou de bijeenkomst gehouden worden. Ouders of voogden werden gevraagd om deze bijeenkomst te bezoeken.
Bijzondere Vrijwillige Landstorm Zelhem op 25 oktober 1927
Schietoefeningen bij openbare school
Het eerste artikel over de Bijzonder Vrijwillige Landstorm vinden we op 25 oktober 1927. Het jaar van de oprichting in Zelhem. De laatste tijd hadden ze schietoefeningen voor de Landstorm gehouden op het terrein bij de Openbare school. Waarschijnlijk gaat het om de nieuwe openbare school aan de Doetinchemseweg, omdat het om het plein gaat áchter de school. Hier zit nu garage Zelhem in.
De oude school
De oude school aan de Koestraat, achter de kerk. Heet nu Burgemeester Rijpstrastraat
Sergeant Hubenet
Maar de bijeenkomsten van de Landstorm zijn in de oude school die toen achter de kerk stond. Dat is nu de Burgemeester Rijpstrastraat. Het gaat om het oude gemeentehuis van Zelhem, waar nu de Gouden Leeuw in zit. Toen de school gebouwd werd in 1846 heette deze straat nog de Koestraat. De school is gebouwd op het oude kerkhof rondom de Lambertikerk. Sergeant W. M. Hubenet woonde tegenover school en toen de school na 1909 niet meer werd gebruikt, werd het gebouw gebruikt als opslagruimte.
En vanaf 1925 werd één van de twee lokalen gebruikt voor bijeenkomsten van de Vrijwillige Landstorm, door sergeant Hubenet. In 1945 is het gebouw verwoest bij een bombardement. Maar Landstormavonden werden in de zaal Bel tegenover gehouden.
Links de kerk en rechts de nieuwe school aan de Koestraat in 1846.
De openbare school aan de Koestraat achter de kerk.
Hierna kwam deze nieuwe openbare school Doetinchemseweg. Foto van 1932.
Uitslag schietwedstrijd 22 okt. 1927
Veel mensen deden mee met de schietoefeningen bij de openbare school. Uiteindelijk was er een schietwedstrijd op zaterdag 22 oktober. De uitslag hiervan was: 1. J.H. Beerten, 2. L. Overkamp, 3. A.G. Oosterink, 4. Alb. Radstake, 5. E.H. v.d. Poest-Clement, 6. J. Pierhagen, 7. Th. Bakker.
27 oktober 1927
Twee dagen later, op donderdag 27 oktober, zou in de zaal van Bel de Landstormfilm vertoond gaan worden. Overste van Ingen Schouten zou dan de prijzen van de schietwedstrijd uitdelen.
Landstormfilm is Film Landdag Aalten
De film liet beelden zien uit de mobilisatietijd, bezoeken van de koningin aan de troepen in het veld ter gelegenheid van grote manoeuvres, turnoefeningen, de oprichting van de B.V.L. en de Landdag in Aalten van augustus 1927. ‘Als je prijs stelde op orde en rust in het land, dan moest je zeker de film komen zien.’ Mensen die niet uitgenodigd waren, moesten een klein bedrag intree betalen.
Uitsnede van Overste van Ingen Schouten die de prijzen van de schietwedstrijden uitreikte.
1 november 1927
In zaal Bel bijeenkomsten
Op donderdagavond 1 november 1927 was er een bijeenkomst in de zaal van Bel. Burgemeester Rijpstra heette iedereen hartelijk welkom, en hij gaf aan dat hij achter het streven van de B.V.L. stond. Hierna kwam de propagandist van de B.V.L. aan het woord: dhr. F. Jalink uit Apeldoorn. Hij vertelde het doel van de B.V.L. en benoemde het gevaar van propaganda voor eenzijdige ontwapening. Hij kreeg een daverend applaus.
Zelhem 38 leden
Tijdens de pauze gaven zich 7 nieuwe leden op, zodat Zelhem nu 38 leden had. Overste van Ingen Schoten reikte de prijzen uit aan degenen die gewonnen hadden bij de schietwedstrijd van 22 oktober. De 1e prijs was een portret van prinses Juliana, deze was door de overste persoonlijk beschikbaar gesteld.
Landstormfilm
De Landstormfilm die ze lieten zien, liet verschillende Landdagen zien, manoeuvres en turnoefeningen, bezoeken en inspecties van de koningin aan de troepen in het veld, de watersnood van 1916, de vaart van een onderzeeboot, Vliegkamp “De Mok” etc. (Vliegkamp “de Mok” was een vliegkamp van de Mariene Luchtvaartdienst (M.L.D.) op Texel. Het was speciaal voor watervliegtuigen en zat in de Mokbaai op Texel.) ‘
De voorststelling deze avond verliep niet zo heel erg vlot, maar waarschijnlijk heeft niemand spijt van zijn komst naar het feestgebouw gehad.’
Watersnoodramp 1916
Ter verduidelijking: In de 1916 was er een watersnoodramp rondom de Zuiderzee. Dit wordt ook wel de stormvloed of Zuiderzeevloed van 1916 genoemd. In de nacht van 13 op 14 januari braken op tientallen plaatsen de dijken. In Noord-Holland waren 19 doden en bij scheepsrampen vielen er 32 doden. Maar ook in januari 1926 was er een watersnoodramp geweest waar de Landstorm bij geholpen heeft. Op onderstaande foto is te zien dat de koningin hier de troepen bezoekt.
Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
Landstormdag Den Haag
Zelhemmers naar Den Haag
In een gedenkboekje van de B.V.L. las ik dat op 27 september 1928 de Zelhemmers die aangesloten waren bij de B.V.L., gezamenlijk met andere Achterhoekers naar Den Haag zijn geweest voor een defilé voor de koningin. Vreemd genoeg heb ik daar niets over in de Graafschapbode gevonden. Op 27 September was de eerste Nationale Landstormdag van ons land. Hieronder zie je een lijst van alle plaatsen die naar de Landstormdag gegaan zijn. Alleen de bladzijde met Zelhem erop heb ik bewaard.
Bron: Gedenkboekje van de B.V.L. (Delpher)
Hieronder de platte grond van de verzamelplaats voor het Defilé in Den Haag in 1928.
27 juli 1928
Voorgeoefendheid
Op zaterdag tussen 18.00 en 20.00 uur in zaal Bel zou de volgende vergadering zijn in zaal Bel. Hierbij zouden Landstormcommandanten voorlichting gaan geven over de voordelen van de Vrijwillige Landstorm. Bijvoorbeeld door het halen van een bewijs van voorgeoefendheid om verkorting van de diensttijd te krijgen.
16 november 1928
Op 16 november 1928 verscheen alweer het volgende artikel in de krant. In de voorgaande weken hebben ze schietoefeningen gehouden op het terrein van de O.L. School. Vervolgens staan de uitslagen opgeschreven. Elke deelnemer moest in 6 series schieten van elk 5 patronen.
Alle deelnemers begonnen als schutter 2e klasse. Er werd staande geschoten uit de vrije hand op een afstand van 12 meter. Voor de uitslagen en welke schutters er geschoten hebben, moet je kijken op de bronnen onderaan. Het is geen doen om alle uitslagen van al die wedstrijden uit te gaan schrijven.
Feestzaal van de heer Bel ook wel café de Ploeg genoemd (1936)
Januari 1929
Landstormfilm
In januari 1929 vinden we een artikel in de krant waarbij aangekondigd werd dat op woensdag 13 februari 1929 om 7 uur in het feestgebouw een film van de Landstormdag te zien zou zijn. “Dan zal iedereen zich herinneren hoe het was op 27 en 28 september 1928 in Den Haag”, aldus de krant. Er kwamen toen 2500 leden van de B.V.L. bij elkaar.
Ook uit Zelhem en andere plaatsen uit de omgeving. Alle aanwezigen behoorden tot het Landstormkorps ‘Veluwezoom’, waar de Achterhoek ook bij hoorde. Een groot aantal leden hadden aan deze Landstormdag meegedaan.
Aankomst treinen
De belangrijkste momenten van deze belangrijke dag waren o.a. de aankomst van de extra treinen voor de mensen van de B.V.L., de mars van verschillende afdelingen door Den Haag, de aankomst op Houtrust (een gebied in de Haagse Vogelwijk waar vroeger een sportcomplex was), het terrein gedurende het optreden van de sprekers, het defilé voor het koninklijk gezin, enz.
Film
Er was een film van gemaakt en door naar deze film te komen kijken, kon men alles nog een keer opnieuw beleven. “Dit is voor allen die belangstelling hebben voor de organisatie en voor handhaving van orde en rust, van het wettig gezag. Deze mooie manifestatie heeft grote betekenis voor de regering en het volk om zo de paraatheid van de vrijwilligers van de B.V.L. te laten zien.”
Uitreiking prijzen
Er waren op de filmavond ook nog wat komische films te zien. Deze zorgden voor de nodige afwisseling. Maar ook werden er nog prijzen uitgereikt voor de schutters van de schietwedstrijden die pasgeleden gehouden waren. De entree voor niet-leden was 25 cent. Op 11 februari zouden ze dezelfde film in Hoog-Keppel gaan vertonen.
Eerste Landstormdag Den Haag 1928
Hieronder staan foto’s die gemaakt zijn op de Landstormdag in Den Haag in 1928. Ze komen uit het boek ‘Als ’t moet’, van J. C. van der Does.
Foto Landstormdag 27 en 28 september 1928 Den Haag. Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
Rechts zit Duymaer van Twist. Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
15 februari 1929
lage opkomst door kou
Op woensdag 15 februari 1929 was er weer een filmavond van de B.V.L. in het feestgebouw in Zelhem, maar er waren maar weinig mensen aanwezig. Ze dachten dat de lage opkomst te maken had met de enorme kou.
Burgemeester Rijpstra voerde het openingswoord en daarbij gaf hij aan dat hij “sympathie had voor het streven van de B.V.L. en dat ze steeds bewijs moesten leveren dat ze paraat waren, wanneer gevaar zou dreigen voor de vrijheid van het land en volk.”
Toespraak propagandist Jalink uit Apeldoorn
Vervolgens vertelde propagandist Jalink uit Apeldoorn ook iets over de B.V.L. met ongeveer dezelfde strekking. Hierna gaf hij de winnaars van de gehouden schietwedstrijden hun prijzen. De eerste prijs was voor
J. Pierhagen met 259 punten,
Uitsnede Jan Pierhagen
2e Dr. v.d.Poest Clement met 254 punten,
Van der Poest Clement
3e A. G. Oosterink met 247 punten,
Arnoldus Gerhardus Oosterink
4e Arn. Enzerink met 244 punten,
5e J. Rijpstra met 237 punten,
Burgemeester J. Rijpstra
6e G.F. Leerink met 228 punten,
Of dit een schrijffout is, weet ik niet. Er is alleen een G. J. Leerink te vinden. Volgens open archieven bestaat er geen G. F. Leerink. Bakker Leerink is in ieder geval de vader van Gerrit Jan Leerink. Om een beeld te geven van hoe hij er ongeveer uit zag, heb ik een foto van vader Leerink ( de bakker) erop gezet.
Uitsnede van vader Gerrit Leerink bakker in het Loo.
7e Th. Bakker met 218 punten.
Th. Bakker, directeur Loo-school.
13 februari 1929
films koninklijk huis
Het bioscoopprogramma van de filmavond in Zelhem bestond uit een film van de 25-jarige regeringsperiode van koningin Wilhelmina, waarbij een groot aantal portretten werden laten zien van Oranjevorsten maar ook veel momenten tussen 1898-1903. Bijvoorbeeld de opening van de Staten-Generaal, bezoeken van de koningin aan de door watersnood geteisterde gebieden, huldiging op het Malieveld, enz.
Film Landstormdag Den Haag 1928
De tweede film ging over de Landstormdag op 27 en 28 september 1928 in Den Haag ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van de Vrijwillige Landstorm. Van heinde en verre zag men reusachtige extra treinen aan komen rijden, vervolgens het marcheren van ongeveer 2000 Landstormers door de straten van de stad, het defileren voor de koninklijke familie, maar ook foto’s van personen die in de regering zaten.
De vertoning van beide films “verliep aangenaam en vlot. Het was voor de afdeling ook uit propagandistisch oogpunt een goede avond; niemand zal er spijt van hebben dat hij gekomen is.” Maar er waren wel erg weinig mensen die de film gezien hebben was de mening van degene die de tekst geschreven heeft.
7 augustus 1929
De Landstorm ging weer een afdeling vormen van de Vrijwillige Landstorm. Ze hadden weer genoeg jongens bij elkaar. Als ze het bewijs haalden, dan kregen ze 4 maanden verkorting op de diensttijd.
24 augustus 1929
De keuring van de Vrijwillige Landstorm is weer geweest en er waren 13 nieuwe deelnemers. In oktober zouden de oefeningen gaan beginnen.
1 november 1929
H.W. Reijmes voor ’t eerst in krant
Op 1 november 1929 was er weer advertentie in de krant te lezen met daarin alle schietuitslagen vermeld. Er waren dit jaar bij de schietoefeningen 6 scherpschutters, 13 schutters 1e klasse en 1 schutter 2e klasse geworden Deze schutter 2e klasse was H.W. Reijmes, mijn opa dus.
Om bevorderd te worden in een hogere klasse moest men in 4 series achter elkaar van 5 patronen, verdeeld over 2 schietdagen, de volgende punten hebben behaald. Voor koningsschutter 195; voor scherpschutter 180 en voor schutter 1e klasse 155. Beneden 155 punten is men schutter 2e klasse.
De prijzen werden uitgedeeld naar het aantal punten dat men had geschoten over de laatste 3 keren dat men had geschoten. De uitslag van deze laatste was: 7 scherpschutters, 13 schutters 1e klasse en ook nu weer H.W. Reijmes als schutter 2e klasse. De uitreiking van de prijzen zou deze winter gaan gebeuren.
Prijsuitreiking iedere keer anders
Waarschijnlijk zou Overste van Ingen Schouten (de commandant van het Landstormverband ‘de Veluwezoom’) de prijzen uit gaan reiken. Er is besloten dat alle deelnemers een prijs mochten uitzoeken. De keuze zou zijn in de volgorde van de klassen en het aantal behaalde punten in die klasse. Bij een gelijk aantal punten zou het lot beslissen wie het eerst mag kiezen.
Hendrik Willem Reijmes rond oorlogstijd. Waarschijnlijk foto voor persoonsbewijs.
14 januari 1930
Aankondiging filmavond
Op 14 januari 1930 stond er een aankondiging in de krant, voor de jaarlijkse filmavond van de B.V.L. Die was gepland op vrijdag 17 januari in de avond om 7 uur, in het feestgebouw bij dhr. Bel. Opmerkelijk is trouwens dat de B.V.L.-afdeling Doetinchem dit de jaarlijkse vergadering noemde, terwijl Zelhem het de jaarlijkse filmavond of bioscoopavond noemde.
Landdag Apeldoorn 1929
Op de filmavond zou een film te zien zijn van de Landdag in Apeldoorn in 1929. Alle belangrijke momenten stonden op de film. “Zo kunnen mensen die belangstelling hebben voor deze organisatie die voor handhaving van rust en orde is, en daar vrijwillig aan mee doet, een goede indruk krijgen van de betekenis van de BVL.”
Programma voor filmavond
- Opening door burgemeester Rijpstra
- Uitreiking van de brevetten aan scherpschutters
- Uitreiking van albums aan alle leden
- Toespraak door dhr. F. Jalink propagandist
- Bioscoopfilms, komische films en films met de koninklijke familie op reis in 1929 en daarna nog films over de B.V.L, zoals Landdag in Apeldoorn en Boskoop in 1929 en een film over Erewacht en schietwedstrijden.
Burgemeester Rijpstra in 1934.
21 januari 1930
Verslag filmavond
Op 21 januari 1930 stond het verslag van de filmavond in de krant. De opkomst viel nogal tegen, er was maar een matig aantal leden en belangstellenden aanwezig. In elk krantenartikel stond ongeveer dezelfde zin: “Na het openingswoord van den Edelachtbare heer Rijpstra, waarbij deze in een korte toespraak zijn sympathie met het streven van den B.V.L. betuigde en opwekte om steeds bewijzen te leveren van paraat te zijn, wanneer gevaar dreigt voor de vrijheid van land en volk,(…)”
Albums
Vervolgens werden de prijzen uitgereikt door Overste van Ingen, de brevetten aan de scherpschutters en de albums aan alle leden.
Toespraak Jalink
Hierna hield dhr. Jalink uit Apeldoorn nog een krachtige propaganda rede. Het bioscoop programma bestond uit een film van een reis naar verschillende steden door de koninklijke familie. De tweede film ging over de Landdag in Apeldoorn. Men zag de lange rijen met landstormers door de straten marcheren, vaandelzwaaien enz. “Het was voor de B.V.L. ook uit propagandistisch oogpunt een goede avond. Van het filmprogramma die aangevuld was door een komische rolprent, hebben zeker te weinig mensen genoten.”
Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
15 april 1930
Aankondiging schietwedstrijden Den Haag
Op 15 april 1930 stond er in de krant vermeld, dat er op 21 en 22 mei in Den Haag, nationale schietwedstrijden van de B.V.L. gehouden zouden gaan worden. Overste van Ingen Schouten had 5 schutters 1e klasse en 1 schutter 2e klasse uit de afdeling Zelhem aangewezen. De beslissing was gevallen door te loten.
Het ging om de volgende mannen: Gr. Eenink, H. Dierssen, D. J. Ooijman, A. Radstake en D.C. Graffelman voor de 1e klasse en H.W. Reijmes voor de 2e klasse. Van 3 van deze mannen staat hier een foto onder.
Uitsnede Herman Dierssen
Derk Jan Ooijman
Hendrik Willem Reijmes
Gradus Eenink (op leeftijd)
Den Haag
Schietwedstrijden van 20 mei – 23 mei 1930
In tegenstelling tot wat eerder in de krant vermeld werd, duurden de nationale schietwedstrijden in Den Haag geen 2 dagen maar 4 dagen. Van dinsdag 20 mei tot en met vrijdag 23 mei 1930. De voorzitter van de Nationale Landstormcommissie , de heer Duymaer van twist, ontving alle mannen bij de ingang van het terrein. Officieren brachten de mannen naar de voor hun gereserveerde tenten.
Veel belangrijke mensen
Er waren enorm veel belangrijke mensen, die allemaal bij naam genoemd werden in de krant. Ook koningin Wilhelmina en haar man waren er. Om 11.00 uur kwam prins Hendrik “om zijn belangstelling te tonen.” De prins werd ontvangen door de Koninklijke Militaire Kapel, die het Wilhelmus speelde.
Station Waalsdorp waar de mannen van de B.V.L. aan kwamen met de trein.
Bron: Museum Waalsdorp
De ingang van kamp Waalsdorp in Den Haag.
Bron: legerplaats.nl
Exercitieterrein van Kamp Waalsdorp.
Bron: legerplaats.nl
Begin wedstrijden
Welkom heten
Daarna heette Duymaer van Twist iedereen een hartelijk welkom, en bedankte de koninklijke familie en andere autoriteiten voor het geschikbaar stellen van de prijzen. Er waren meer dan 2000 Landstormers aanwezig. Tot slot zongen de Friese vrijwilligers het Friese volkslied. Iedereen riep “Lang leve de koninklijke familie” en “Lang leve de heer Duymaer van Twist” en daarna ging iedereen beginnen met de wedstrijden. Ondertussen namen de autoriteiten een hollandse koffietafel in restaurant Duindal.
2000 schutters uit hele land
Twee duizend van de beste schutters in ons land hebben geprobeerd om voor hun verband een medaille te winnen van een van het leden van het koninklijk huis. Het was er erg gezellig.
Koninklijke Militaire Kapel
Vlaggen wapperden er vrolijk en de Koninklijke Militaire Kapel van het Landstormverband “Groningen,” van het 2e regiment huzaren of van het gezelschap “Klein maar Dapper” maakten muziek. Heel veel belangrijke mensen kwamen even kijken. Minister Deckers, Duymaer van Twist en Van Heek hebben ook nog geschoten.
Dit is de klok op kamp Waalsdorp, vlakbij de ingang
Legerkamp Waalsdorp, het historisch museum.
Bron: www.vlaktevanwaalsdorp.wordpress.com
Het kamp Waalsdorp.
Bron: www.legerplaats.nl
Uitslagen wedstrijden
De stand na de derde dag in Den Haag was als volgt bij de korpswedstrijd voor scherpschutters: het geweer is model ’95 en de lengte van de baan is 100 meter. Elk korps heeft 5 schutters die elk 5 keer mogen schieten. Het maximum is 250 punten. De stand na 3 dagen is: 1. Veluwe (is op de Veluwe zelf; Zelhem zit bij ‘De Veluwezoom’) 228 punt, 2 West-Brabant 222 punt en 3. Zeeland 222 punt. De korpswedstrijd voor schutters 1e klasse was met geweer m.’95 en de lengte van de baan was 100 meter. Maximumaantal punten wat er te halen is, is 250.
Uitslag personeele wedstrijd
Dan was er ook nog een individuele wedstrijd (personeele wedstrijd genoemd) voor de schutters 2e klasse. De lengte van de baan was hier 15 meter en het maximumaantal punten dat je kon halen was 50. Eerste werd L. de Vies uit Geertruidenberg met 48 punten. Ook was er nog een individuele wedstrijd voor scherpschutters. Het geweer is m.’95 en de lengte van de baan is 100 meter.
Verband Veluwezoom niets gewonnen
Elke schutter mocht 5 keer schieten en het maximumaantal te halen punten is 50. De Landstormer die op nummer 1 kwam, was P. Anteunis uit Bergen op Zoom met 49 punten. Het verband ‘De Veluwezoom’ heeft niets gewonnen. Aan het eind van het evenement bedankte de pers de 1e luitenant D.J. Karres voor alle hulp.
Kamp Waalsdorp.
Bron: www.postcardsfrom.nl
Kamp Waalsdorp.
Bron: www.postcardsfrom.nl
Foto’s slaapzaal 1938
Bron: www.house-of-cards.nl
Het interieur van een van de barakken.
www.postcardsfrom.nl
Eten in kamp Waalsdorp.
Bron: www.geheugen.delpher.nl
Verhaal Waalsdorper kamp door Hendrik Reijmes
Hendrik Willem Reijmes vertelde nog wel eens over de schietwedstrijd in Den Haag. Dat ze er met de trein heen zijn gegaan en dat het op het strand was. Ze stonden met de voeten in het zand. Hij vertelde ook dat hij Prins Hendrik hier had gezien. Volgens een van de dochters van Hendrik heeft hij hier met het schieten een klok gewonnen. Maar de andere dochter meent dat hij die klok ergens anders heeft gewonnen met schietwedstrijden.
Foto’s op het strand
Hendrik wist zich nog te herinneren dat hij geposeerd heeft voor foto’s op het strand.. Hij had ook een Landstormboekje thuis waarin deze foto stond. Maar ja, deze is in de loop van de tijd jammer genoeg verdwenen…..
In het legerkamp op de Waalsdorpervlakte in Den Haag hebben ze met de afdeling van de B. V. L. uit Zelhem dus een nacht of 4 à 5 geslapen en gegeten. Hendrik Reijmes vond het allemaal heel bijzonder.
De achterkant van kamp Waalsdorp.
Bron: www.postcardsfrom.nl
Eeuwenlang heeft het Nederlandse leger veel gebruik gemaakt van de Vlakte van Waalsdorp. Als oefenterrein, schietbaan en onderzoeksterrein. Rond de jaren 30 zaten hier vooral de jagers en grenadiers. En er was zelfs een museum bij.
De cantinetuin Bron: Collectie Haags Gemeente Archief.
Kamp Waalsdorp vanuit de lucht in 1930.
Bron: Collectie Haags Gemeente Archief
Het Jagersstraatje van Kamp Waalsdorp in 1926.
Bron: Collectie Haags Gemeente Archief.
Ansichtkaart van een barak in kamp Waalsdorp.
www.house-of-cards.nl
Ansichtkaart van de officierskantine
Bron: www.house-of-cards.nl
Soldaten in de cantinetuin in kamp Waalsdorp in 1932.
Bron: Collectie Haags Gemeente Archief.
Stormbaan op kamp Waalsdorp in 1938.
Bron: vlaktevanwaalsdorp.wordpress.com
Hierboven staan allemaal foto`s van het kamp Waalsdorp, maar deze 2 foto’s hieronder zijn genomen op de schietwedstrijd zelf op 20 mei tot en met 23 mei 1930.
Z.K.H. prins Hendrik bezoekt de nationale schietwedstrijden van de B.V.L. op Waalsdorp in Den Haag in 1930.
Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
10 mei 1940 bombardement
Op 10 mei 1940 werd om 04.00 in de nacht legerkamp Waalsdorp gebombardeerd door de Duitse Luchtmacht. Hierbij weren 58 soldaten van het 1e Depot infanterie in hun slaap gedood. De Duitsers hebben de kazerne daarna opnieuw opgebouwd.
Op de pagina ‘foto’s‘ heb ik nog een groot aantal foto’s toegevoegd van het leven op kamp Waalsdorp. Toen mijn opa in kamp Waalsdorp kwam was er kort daarvoor een nieuwe kampleider gekomen. Op 1 november 1919 was Commandant Luitenant-Kolonel Jhr. C. J. van Adrichem Boogaert commandant geworden.
De overdracht van het vaandel in kamp Waalsdorp.
Bron: gedenkboek over het tienjarig bestaan van de grenadiers 1929- 1939.
Terug in Zelhem…
18 juli 1930
Kaderlandstorm
In de krant stond weer een oproep voor aanmeldingen voor het Vooroefeningsinstituut. Vanaf 1 oktober en 2 keer in de week zou er geoefend gaan worden. Mannen met een hogere opleiding konden zich dan ook al opgeven om een opleiding te volgen voor de Kaderlandstorm. Aanmelden on op maandag 28 juli tussen 7 en 8 uur in de avond.
Er staat ook bij geschreven waar de jongens in Doetinchem, Zeddam, Wehl en Beek, Varsseveld, Dinxperlo en Gendringen zich moesten melden.
Vader moest mee
Vaders moesten wel bij het aanmelden aanwezig zijn. Als vader niet meer leefde, moest moeder mee komen. Het trouwboekje moest ook meegenomen worden.
De oproep kwam van de commandant van het Landstorm Verband Ruurlo. Eerst vielen we hier onder Landstorm Verband Ruurlo, maar na een herindeling veranderde dat.
29 juli 1930
10 gulden
In de krant stond een verslag van de gemeenteraad van Zelhem. Dat noemde ze toen de Raad van Zelhem. De mededeling was dat ze uit de gemeentekas aan de Gewestelijke Landstorm Commissie (L.S.K) “Veluwezoom”10 gulden beschikbaar stelden om in haar ressort schietoefeningen te houden.
Record: 10 scherpschutters
24 oktober 1930
Op 24 oktober 1930 stond in de krant geschreven dat de schietoefeningen van de afdeling Zelhem alweer gehouden zijn. Ze waren tevreden met het aantal schutters, maar ze zouden graag zien dat er een volgende keer meer schutters mee gaan doen. De uitgebreide uitslag van de wedstrijden stond weer vermeld. Er hadden 10 mannen een brevet voor scherpschutter gekregen en twee mensen waren bevorderd van 2e klasse naar 1e klasse (o.a. H.W. Reijmes).
Uitreiking prijzen andere keer
Om voor een prijs in aanmerking te komen moesten de deelnemers 6 series van 5 patronen schieten, “terwijl de rangschikking plaats had naar het aantal punten van de 6 beste serie’s van 5 patronen elk. Bij een gelijk aantal punten werd iemand met een lagere serie’s dan de beste laagste van de ander, enz., geacht lager te zijn.”. De prijzen zouden een andere keer uitgereikt gaan worden. Net als andere jaren zouden ze dit jaar ook weer gaan proberen om de medewerking van een filmoperateur te krijgen om een film te laten zien op een Landstormavond.
Een Nationale schietwedstrijd in 1938 (niet die van Waalsdorp)
Legeroefening Achterhoek
In september 1931 was er een grote legeroefening in de Achterhoek. De koningin kwam daarbij ook langs. Voor zover ik het na kan gaan, deed de B.V.L. niet mee met de oefening.
Vroeger duurden militaire oefeningen 10 dagen, maar vanaf nu maar 40 uren. Bij militaire deskundigen was er twijfel over het nut ervan. Voor lage militairen was het niet zo zinvol maar voor hoge militairen zeker wel. Ze konden zo veel ervaring opdoen.
Kwartiermakers
Op 21 september gingen er kwartiermakers naar Zelhem toe. Hoofdkwartiermaker voor het IIe R.I, was kapitein Noordenbos. De burgemeesters van alle Achterhoekse plaatsen moesten zorgen voor vergunningen, zodat militairen op het alle oefenterreinen mochten komen. Maar ook de Verkenningsafdelingen van de Lichte Brigade waren al actief. Dat had er o.a. mee te maken dat i.v.m. bezuinigingen, de oefeningen eerder dit jaar van de Lichte Brigade af hadden geblazen.
De 1e Verkenningsafdeling ging naar Varsseveld en de 2e Verkenningsafdeling ging naar Zelhem. De Lichte Brigade werd gelegerd in Lichtenvoorde en het te vormen eskadron wielrijders zat in Terborg. De commandant van het veldleger was gevestigd in hotel de Roode Leeuw (in Terborg?)
Al een week eerder waren keukenwagens en paarden met bijbehorend personeel gedeeltelijk bij inwoners in de Achterhoek ingekwartierd. En er is van tevoren een uitgebreid telefoonnet aangelegd voor de scheidsrechters die hulpleidersdienst genoemd werd. De berichten zouden per telefoon, motorrijder, wielrijder of te paard op de centrale binnen gaan komen. De chef van de scheidsrechtersdienst was Generaal- Majoor jhr. Roëll.
Generaal -Majoor Röell, chef van de scheidsrechtersdienst.
Persconferentie in Terborg
De legeroefening in de Achterhoek begon op dinsdag 22 september om19.00 en duurde tot donderdag middag 14.00 uur. Op dinsdag om 14.00 uur was er een persconferentie door de commandant van het Veldleger, Insinger in hotel Gleis in Terborg. Hij was de gastheer voor de journalisten. Hierbij werd aan de pers uitgelegd wat de bedoeling was van de legeroefening en dat de pers overal welkom was. Hij vertelde ook dat hij door de Achterhoekers goed ontvangen was.
Commandant E. F. Insinger
Bron: Het Geheugen
spelregels
Het was de taak van de soldaten om zich onzichtbaar voort te bewegen. Ze mochten door niemand gezien worden. Maar ook mochten journalisten geen kanonnen zien, want dat is niet onzichtbaar. In de nacht zouden ze profiteren van het donker.
Als ze met elkaar in aanraking kwamen, dan moesten ze met los kruit schieten. Scheidsrechters van het leger bepaalden dan wie deze knokpartij gewonnen had. Het ging hierbij op positie, de trefkans, en de tactiek. Dat wil zeggen de manier van manoeuvreren.
Als je gevangen genomen werd, dan moest je aan het eind van de dag weer helemaal naar je bataljon terug lopen of fietsen.
Deelnemers
De oefeningen waren onder leiding van commandant van het Veldleger, Luitenant Generaal Insinger. Er werd mee gedaan door (oud militairen) van verschillende Regimenten Infanterie en Artillerie, Cavalerie, Genie, Wielrijders, Motordienst en de Luchtvaartafdeling. Deze laatste 3 groepen vielen officieel onder het leger, maar bij de B.V.L. deden ze vaak alsof ze bij hen hoorden. Maar ook deed de divisiegroep en de Lichte Brigade mee. Dat waren wielrijders en motor rijders.
De IIe vredesdivisie en de Lichte Brigade waren onder commando van kolonel Fabius, Jnspecteur van de cavalerie en commandant van de Lichte Brigade. De oefeningen waren o.l.v. commandant van het Veldleger, Luit.Gen. E. F. Insinger.
Kolonel Fabius, Inspecteur van de Cavalerie en commandant van de Lichte Brigade
Het 11e Reg. Infanterie deed met 1000 officieren, onderofficieren en minderen mee. Daarbij kwam ook nog bataljon 12 Regiment Groningen. De Koloniale Reserve hoorde bij de tegenpartij.
Met de trein
Op 22 september werden beide korpsen met 2 extra treinen naar de Achterhoek vervoerd. De trein met de paarden van het 1e bataljon gingen naar Ruurlo, waar ze uitstapten, om vervolgens naar het legeringsgebied bij Zelhem te marcheren. Op ‘het Zand’ dus. Het andere personeel ging met de trein naar Zelhem.
Het 2e Bataljon IIe Regiment Infanterie en de Koloniale Reserve werden met de trein naar Doetinchem gebracht. Hier werden ze gesplitst. De Koloniale Reserve ging naar Varsseveld en de troepen van IIe R.I. naar Zelhem. De troepen werden ingekwartierd.
Rooden en blauwen
Er waren 2 partijen. De blauwe en de rode. De blauwe partij was veruit de grootste. Dit was de 2e Divisie groep en verschillende samengevoegde Segimenten; de 4e divisie. De commandant van blauw was generaal de Ridder en onder hem stond kolonel Stöver. De blauwen kwamen van rechts (Duitsland), vanuit de lijn Wesel, Bocholt en Isselborg. Met 3 bataljons fietsers en ruiters bereidde blauw een aanval voor op rood. De blauwe partij had het centrum in Terborg en een steunpunt in Ruurlo.
De rode partij was klein en bestond uit Regimenten Infanterie en een deel van de Lichte Brigade. De commandant van de roden was kolonel Fabius en onder hem stond kolonel Zeeman. De rode partij kwam van links. Na een aanvaring met de blauwe partij, trok rood zich terug in de Stelling Bocholt. De leider van de hele oefening was generaal Insinger.
Slapen
Er werden 8 grote tentenkampen opgeslagen waarin 7000 man werden ondergebracht. Er waren 3 soorten tenten, een voor 600 man, 1000 en voor 1200 man. Voor de nacht van 23 op 24 september waren er geen slaapplaatsen geregeld voor de mannen, omdat dit niet gepland kon worden in een oorlogssituatie. Je weet van tevoren niet tot hoever je komt. Maar er was wel draagbaar tentmateriaal. De meeste mannen sliepen ’s nachts in het veld. Maar de Lichte Brigade is de hele nacht door gereden en is richting Ruurlo getrokken.
De koningin en prinses Juliana
Koningin Wilhelmina en prinses Juliana zouden tussen 11 en 12 uur in Lievelde aankomen met hun speciale Hoftrein. Maar tegen de verwachtingen in, waren ze er al om 7.30 uur. De burgemeester van Lichtenvoorde ontving hun op het treinstation van Lievelde. De koningin en prinses Juliana reden eerst naar Lichtenvoorde, Halle en Ruurlo om de oefeningen te zien. Hier waren op dat moment de meeste gevechten.
De koningin liet zich eerst rond rijden in de omgeving. Eerst gingen ze naar Halle. Hier waren de wielrijders een telefoonkabel aan het aanleggen. Een kolonel zat te bellen…
Aan de weg van Halle naar Ruurlo (onder Zelhem dus) zat blauw. Commandant Insinger, minister Deckers en Duymaer van Twist waren hier ook.
Prins Bernard en broertje Aschwin
Ondertussen was prins Aschwin (de jongere broer van prins Bernard) samen met de commandant van het veldleger in de Slangenburg. Prins Bernard reed op een paard met de verkenningspatrouille van de rode huzaren mee. Er was een versperring in de Slangenburg maar deze was niet naar de zin van baron van Voorst tot Voorst, die samen met prins Aschwin alles goed bekeek. De generaal gaf de wielrijders de opdracht om een versperring van boomstammen te maken. Vervolgens moest de pantserwagen over de versperring heen rijden.
Prins Aschwin, de jongere broer van prins Bernard.
Slag om Zelhem
Koningin Wilhelmina werd in Zelhem door Luitenant Kolonel Thoden van Velzen voorgelicht over het verloop van de strijd. Prins Bernard was ondertussen ook in Zelhem. Hij trok te paard met de patrouille om Zelhem heen. Om 14.00 uur kwam Zelhem in handen van ‘de Rooden’. Het was een felle strijd in Zelhem; man tegen man. Mensen die stonden te kijken kregen echte gevechten te zien. Het leek allemaal best wel echt. Blauw trok naar het Noorden, maar er was geen echte val van Zelhem.
Volgens baron van Voorst tot Voorst was het verloop van de strijd allemaal voorzien geweest. Mede omdat blauw best in een ongunstige positie was. Hij vond het knap dat de commandant van de blauwen zich zo snel had terug getrokken in de richting van Hengelo.
Na het bezoek van de koningin trokken de militairen uit Halle (van blauw) naar Varsseveld, waar rood het dorp bezet had. Ze zaten bij Kwak’s molen in het dorp.
Troepen inspectie
Om 11.30 uur hadden de koningin en prinses Juliana iets gegeten in de Hoftrein in Lievelde. Daarna is Juliana per auto naar Vragender gegaan en de koningin ging te paard dezelfde kant op. Hier zou de troepen inspectie plaats gaan vinden. Het defilé dus.
Het was een defilé van de Roode Lichte Brigade. Het vond plaats op een hooggelegen terrein tussen Lichtenvoorde en Vragender. Er waren veel kijkers. Uit alle omliggende dorpen waren er bewoners om naar de koningin te kijken. Belangrijke mensen mochten op 25 m. afstand kijken naar het defilé. Er was trouwens geen ruchtbaarheid aan gegeven om het aantal kijkers zo wat te beperken.
De koningin reed er per paard heen en de prinses kwam met de auto. Om 12.50 uur kwam de prinses aan. Maar even later stapte ze weer in de auto en reden ze richting Vragender. De prinses kwam even later weer terug met de auto. Prinses Juliana ging hierna op de plankier staan voor het defilé.
Met de ronde bolhoed (links) is de koningin Wilhelmina.
De tekst onder deze hele brede foto: De koninklijke stoet staat opgesteld op den Esch bij Vragender, vanaf welke hoogte het defilé der Lichte Brigade wordt gadegeslagen. geheel vooraan H. M. de Koningin. Staande op den grond tussen twee stafofficieren H. K. H. Prinses Juliana. Bron: Graafschapbode; Delpher.
Vanuit Lichtenvoorde kwam een bataljon Grenadiers die het defilé openden. Ze trokken in en op Ford auto’s voorbij. De koningin stond ter paard aan de rand van het terrein.
Aan het defilé deden mee: een bataljon grenadiers op auto’s, een bataljon wielrijders, 3e Regiment Huzaren en het Korps de Rijdende Artillerie. De Rooden waren onder kolonel Zeeman en de Blauwen onder de Ridder. Het defilé duurde 45 minuten. Bijna alle corpsen van de cavalerie deden mee.
Deze mannen openden het defilé.
Vertrek koningin
Hierna was er nog een rondrit voor de koningin en de prinses door de Achterhoek. Ze gingen naar Lichtenvoorde, Varsseveld, Halle, Zelhem, Doetinchem en Doesburg. Ze bezochten ondertussen ook nog de kampementen. Vanuit Doesburg gingen ze naar dun boot in Brummen. Nadat de koningin en de prinses weg waren, begonnen de gevechten pas echt.
De koningin had die avond nog een afspraak in Amsterdam dus ze kon niet langer blijven. De koningin had haar prinselijk jacht (Piet Hein) op de IJssel bij Brummen liggen. Prins Aschwin was eerder op het jacht dan de koningin. Voordat prins Bernard terug kwam, dat duurde nog een hele lange tijd. Hij was nog ergens in de oorlog verstrikt.
Rode kool
Op woensdag ochtend zorgde de Nederlandse Krijgsmacht voor het eten. In grote potten pruttelde een mengsel dat uit aardappels en rode kool bestond. Ze waren toen ook nog aan het snijden en wassen van het eten.
Keukenwagen
In een vrachtwagen zaten enorme fornuizen; die werd de keukenwagen genoemd. Er liepen nog venters rond met chocola en gevulde koeken.
Waarschijnlijk in Doetinchem. De vee markt misschien.
Reactie Achterhoekers
Achterhoekse opgeschoten jongens bij Halle/Tolhut verraden de tegenpartij, waar men (het leger) niet zo blij mee was. En in Groenlo waren er veel Achterhoekers op straat om te kijken. De militaire politie moest de nieuwsgierigen tegen houden omdat anders het Roode leger niet op kon rukken.
10 mei 1931 Bedankje voor Zelhemmers
Op 10 mei 1931 stond er een bedankje in de krant van de commandant van het veldleger luit. gen. Insinger voor de gastvrijheid van de Zelhemmers.
Bron: Graafschapbode via Delpher.
Terug naar de B.V.L.:
24 november 1930
In de krant stond een advertentie met een vooraankondiging van de Landstormfilmavond die op woensdag 25 november om 6.45 uur in de avond zou gaan beginnen. Ze zouden gaan tonen en er zouden prijzen uitgereikt worden. Niet leden moesten 0,25 cent intree betalen.
30 november 1930
Op 30 november 1930 is een artikel geschreven over de avond daarvoor. Toen was de filmavond van de B.V.L. Zoals elk jaar ‘was er slechts een gering aantal belangstellenden’.
De burgemeester gaf zijn “sympathie te kennen met het streven van de B.V.L. en concludeerde, dat uit de mindere belangstelling zeker niet mocht worden afgeleid, dat de Zelhemse ingezetenen niets voelen voor het principe, hetwelk aan den B.V.L. ten grondslag ligt: de handhaving van het wettig gezag, paraat te zijn zoodra gevaar dreigt voor de vrijheid van Land en Volk”. Hij benoemde ook nog even dat de mensen in Zelhem – de soldaten die pasgeleden hier gelegerd waren – warm ontvangen hadden.
Overste v. Heemstra reikte vervolgens de prijzen en bevorderingsbrevetten uit. Hij bedankte de heer Pierhagen voor zijn leiding van de B.V.L.-afdeling Zelhem en hoopte dat hij volgend jaar ook eens brevetten voor koningsschutter uit zou mogen reiken.
Het propagandapraatje van de heer Jalink had de titel: “ons koperen jubileum”. Hij vertelde over de betekenis van de B.V.L. en dat ze in januari 1932 het 12 ½ jarig bestaan van de B.V.L. zouden gaan vieren. Het was dan de bedoeling om een Landstormweek te organiseren die als doel had om propaganda te maken. Zelhem moest ook gaan proberen om hierbij een hoger niveau te gaan bereiken.
Subsidie
Jalink hoopte dat de gemeenteraad van Zelhem het voorbeeld zou volgen van de gemeenteraad van Wisch (Varsseveld) door ook subsidie te gaan geven hiervoor, “omdat het door de regering is ingesteld en dus een regeringsinstituut is.”
Kistje sigaren
Jalink had het verder nog over mooie leuzen die voor de ontwapening zijn, terwijl Nederland al heel erg bezig was met de beperking van de bewapening. Voor de afwisseling werd een kistje sigaren op de Amerikaanse manier verkocht en bracht het veel geld op. Daarna hebben ze nog een paar mooie films over prinses Juliana en over landstormdagen laten zien. “De voorstelling echter wilde jammer genoeg niet bijster vlotten.”
Koningin Wilhelmina en haar man prins Hendrik en hun dochter prinses Juliana.
Bron: ‘Als ’t moet’, J. C. van der Does.
18 november 1931
Op 18 november 1931 werd gemeld in de krant dat de schietoefeningen van de B.V.L. alweer achter de rug waren. Ze waren nog steeds op het plein achter de openbare school. Net als vorig jaar weer hetzelfde stukje tekst: “De deelname was over het algemeen bevredigend te noemen, hoewel naar het oordeel van de leiding zich nog een aanmerkelijk groter aantal vrijwilligers als schutter zou kunnen bekwamen”.
Scherpschutter
Dit jaar hadden 4 mannen het brevet voor scherpschutter gehaald. Om scherpschutter te worden moest men in 4 achtereenvolgende series en op 2 achtereenvolgende oefeningen minstens 180 punten halen, dat is 9 punten per schot.
25 januari 1932
Op 25 januari 1932 stond er een kleine advertentie in de krant waarbij er geschreven werd dat de radio-uitzending van de B.V.L. op woensdagavond om 8 uur te beluisteren zou zijn in de achterzaal van Hotel Berendsen. Hotel Berendsen werd later het Roode Hert en nu zital jaren de Chinees erin.
18 maart 1932
Een paar maanden later stond in de krant aangekondigd dat de schietclub in de Velswijk een groot schietconcours had georganiseerd voor schietverenigingen, Burgerwachten en afdelingen van de Bijzonder Vrijwillige Landstorm in de Graafschap. Bij de secretaris de heer D. Niesink in de Keijenborg kon een programma worden aangevraagd. Het was de bedoeling om het concours te gaan houden op 23 en 30 april en op 5 en 7 mei. Door belangstellende burgers waren er al prijzen toegezegd. Onder andere 3 medailles, 1 wisselbeker en lauwertak als ereprijzen.
22 april 1932
Er stond die dag een aankondiging in de krant voor een door de schietvereniging “Prinses Juliana” georganiseerde vierdaags schietconcours in de Velswijk. Op 23 april waren schietvereniging Laag- Keppel, Schietvereniging Zelhem, schietvereniging “De Vlijt” uit Winterswijk en de Bijzonder Vrijwillige Landstorm uit Zelhem aan de beurt. Op 30 april zouden de schietvereniging uit Hoog-Keppel, de schietvereniging uit Drempt, schietvereniging Hummelo en de Bijzonder Vrijwillige Landstorm uit Hengelo Gelderland komen schieten.
27 april 1932
Op 27 april 1932 stond het eerste verslag van het schietconcours in de krant. De eerste dag was nogal grappig omdat de B.V.L.-afdeling Zelhem niet volledig had geschoten omdat ‘alle schutters niet aanwezig waren’.
Door alle verenigingen waren 5 schutters uitgekozen die in totaal max. 5 x 50 punten konden halen. De mensen uit Zelhem die punten hadden gekregen, schoten op dat moment voor de schietvereniging uit Zelhem en niet voor de Landstorm. De punten: H. Bannink 36, A. Kuiperij 40, J. J. Jansen 16, Hols 43, E. J. Looman 30. Totaal 165 punten. Voor de vrije baanwedstrijd was veel belangstelling. Zaterdag zouden de wedstrijden verder gaan.
5 mei 1932
Op 5 mei kwamen: schietvereniging “Willem Tell” uit Winterswijk, schietvereniging Doetinchem, schietvereniging Angerlo, schietvereniging “De Treffer” uit Winterswijk en een schietvereniging uit de Slangenburg.
7 mei 1932
En op 7 mei waren alle schietverenigingen aan de beurt die zich tussendoor alsnog aan hadden gemeld. De wedstrijden werden gehouden in de ‘schietloods’ van de vereniging bij café Evers in de Velswijk. Er konden bekers gewonnen worden en er waren door belangstellenden verschillende medailles en eretekenen beschikbaar gesteld. Op alle schietdagen zouden ook de vrijebaanwedstrijden georganiseerd worden waaraan iedereen individueel mee kon doen.
Jacob Hols, veldwachter in Halle was ook bij de B.V.L. Bron: uit collectie van C. Schuurman uit Varsseveld.
Jacob Hols. Bron: uit collectie van C. Schuurman uit Varsseveld.
11 mei 1932
Op 11 mei 1932 was het schietconcours in de Velswijk afgelopen. Bij de corps wedstrijd op de laatste dag had B.V.L.-afdeling Zelhem 172 punten en staan daarmee op de 2e plaats. Het was toen nog niet bekent wie er allemaal prijzen gewonnen hadden. Ook was de uitslag van de vrije baanwedstrijd nog niet bekend. Aan deze wedstrijd hadden heel veel schutters mee gedaan. Aan de corps wedstrijden afgelopen dagen hadden 18 verenigingen mee gedaan. Men kon max. 250 punten halen.
Wisselbeker
De eerste prijs was voor schietvereniging “Prinses Juliana” uit Zutphen. Zij hadden 199 punten. De 4e prijs was voor de afdeling Bijz. Vrijw. Landstorm Zelhem met 172 punten. De wisselbeker werd eigendom van een vereniging als hij twee keer achter elkaar, of 3 keer in totaal gewonnen wordt door dezelfde vereniging. Nu ging hij dus naar Zutphen.
13 mei 1932
Op 13 mei 1932 stond in de krant vermeld welke ‘ereprijzen’ er gewonnen waren en door wie.
De 1e prijs was een wisselbeker die was aangeboden door de heer Evers.
De 2e prijs was een zilveren lauwertak die was aangeboden door de schietvereniging die het had georganiseerd.
De 3e prijs was een vergulden zilveren medaille die was aangeboden door dr. E. H. van der Poest Clement. Hij was zelf lid van de B.V.L. in Zelhem.
De 4e prijs was voor de B.V.L. in Zelhem. Het was een verguld zilveren medaille die aangeboden was door Ir. P. de Fremery. Ook hij was zelf lid van de B.V.L. in Zelhem.
De 5e prijs was een zilveren medaille die aangeboden werd door dhr. J Rijpstra. Hij was natuurlijk ook bij de B.V.L. Zelhem.
De 6e prijs was een bronzen medaille die aangeboden was door dhr. A. Dimmedal van de wapenhandel. Voor de vrije baan wedstrijd waren 1006 kaarten verschoten.
28 mei 1932
Het maximumaantal punten dat men kon halen lag op 90. J. J. Jansen uit Zelhem werd 9e met 78 punten. De prijsuitreiking zou op 28 mei op 7 uur in de avond gaan gebeuren door burgemeester Rijpstra in het schietlokaal van de schietvereniging in de Velswijk. Voor de vrije baan schutters is een bedrag van 150 gulden beschikbaar gesteld. Dat waren namelijk 60 % van de ontvangsten.
Smederij en wapenhandel A. Dimmedal aan de Stationsstraat 22, doneerde een bronzen medaille.
22 juli 1932
Op een schietconcours in de Velswijk is de B.V.L. afdeling Zelhem 4e geworden in een corps wedstrijd. j. Pierhagen, H. Bannink, A. Enzerink, G. Leerink en H. Duierssen hadden in totaal 172 punten geschoten. Het maximale aantal punten was 250. De schietvereniging van Zelhem stond trouwens op de 5e plaats met 165 punten.
Ze wonnen een vergulden zilveren medaille aangeboden door Ir. P. de Fremaery. De schietvereniging van Zelhem won een zilveren medaille die aangeboden werd door dhr. J. Rijpstra.
Afscheid Jan Pierhagen
22 augustus 1932
Ongeveer 3 maanden later stond er een artikel in de krant over het afscheid van de leider van de B.V.L.-afdeling Zelhem. De leider dhr. Pierhagen ging weg hij de B.V.L. Zelhem omdat hij naar Haarlem ging verhuizen. Hij was geboren in die streek en wilde weer terug. Een aantal dagen voor het krantenartikel (op vrijdagavond) heeft Pierhagen in hotel Berendsen (het Roode Hert en nu de Chinees) afscheid genomen van de afdeling van de B.V.L. Zelhem. Sinds de oprichting in het voorjaar van 1927 was hij leider van deze afdeling.
De volgende mensen waren hierbij aanwezig: Burgemeester Rijpstra; voorzitter van de plaatselijke commissie Overste van Ingen Schouten; secretaris van het gewestelijk Landstormverband Overste Van Heemstra en dhr. Jalink de propagandist van de B.V.L. die in Apeldoorn woonde. Ze hebben allemaal het woord genomen en de heer Pierhagen bedankt voor het bijzonder goed organiseren waardoor afdeling Zelhem tot een van de best georganiseerde afdelingen van de Achterhoek was geworden.
Anne Damstra nieuwe leider
Dhr. Pierhagen bedankte voor de ‘kameraadschappelijke samenwerking’ en de steeds grotere steun die hij had gekregen. Hij wenste de afdeling Zelhem alle goeds toe voor de toekomst. Tegelijk werd de nieuwe plaatselijk leider van de B.V.L. Zelhem, de heer Damstra geïnstalleerd. Hierbij overhandigde de burgemeester hem het vaandel om zo het commando van de afdeling over te dragen.
Ze bleven nog een poos gezellig zitten en vervolgens werden er nog foto’s gemaakt. Behalve de leidinggevenden op de foto staan er ook een aantal gewone leden op de foto. Jammer genoeg weten we alleen wie de leidinggevenden zijn op de foto en weten we maar van een paar gewone leden de naam.
Uit de Graafschapsbode van maandag 22 augustus 1932
22 augustus 1932
Opdelfde dag stond er nog een advertentie over de Landstorm in de krant. Dit was een oproep voor de verkorte militaire dienst door het Landstorm Verband afdeling Zutphen. Leidinggevende was Adjudant Onderofficier Langendijk.
5 december 1932
Een aantal dagen hiervoor waren in zaal Bel de schietwedstrijden al begonnen. Op 10, 17 en 26 zouden ze de wedstrijden vervolgen. De wisselbekerwedstrijd zou over een aantal dagen gaan plaatsvinden. Een 10 tal verenigingen hadden zich hier al voor ingeschreven, hieronder waren 3 afdelingen van de B.V.L. en een paar Burgerwachten. Er was veel animo voor een vrije baan wedstrijd.
7 december 1932
Een vooraankondiging in de krant voor de jaarlijkse bijeenkomst van de B.V.L. die op vrijdag 9 december om 7 uur ’s avonds zou gaan plaats vinden. Zoals gewoonlijk in zaal Bel. Maar voor de afwisseling waren er zang- en muzieknummers te horen. Wat wel hetzelfde bleef, was dat Overste van Heemstra de prijzen uit zou gaan reiken.
19 december 1932
Op 19 december 1932 verscheen in de krant dat er de zaterdag daarvoor schietwedstrijden waren geweest in de zaal van Bel. Van de B.V.L. Zelhem hadden de volgende mensen mee gedaan: A. Damstra 19, H. Luimes 27, D.C. Graffelman 29, H. Bannink 34, A. Schouten 14, totaal 114 punten. Op de Tweede Kerstdag zouden ze – vanwege het grote aantal deelnemers – op minstens 4 banen moeten worden geschoten. De helft van de opbrengst was over 10 geldprijzen verdeeld. Onder de vele medailles was er ook 1 beschikbaar gesteld voor de hoogste korpsschutter en 1 voor de korpsschutter met de meeste rozen.
De Bijzondere Vrijwillige Landstorm Afdeling Zelhem in 1932.
De namen van de mannen die we kennen staan op de foto, al is de foto wat minder scherp geworden.
28 december 1932
Op 28 december 1932 was er een drie daags schietconcours in Zelhem, met een wisselbekerwedstrijd. Vooral op Tweede Kerstdag was de belangstelling voor deze sport groot. In de rest van het artikel staan alleen de schietuitslagen. J. Hols die bij de B.V.L. Zelhem was, schoot ook bij schietvereniging V.I.O.S. Halle, hij kwam ook uit Halle. Maar er waren meerdere mannen die bij de B.V.L. Zelhem waren, en ook nog bij een schietvereniging aangesloten waren. Bijvoorbeeld Herman Bannink, E.J. Looman, J. J. Jansen, A. Kuyperij en Klaas Bultena.
De Burgerwacht van Hengelo deed deze keer ook mee.
Uitsnede Herman Bannink 1932
Klaas Bultena 1947
25 januari 1933
Op 25 januari 1933 was er de uitslag van de schietwedstrijden die in Aalten waren geweest. De B.V.L. Zelhem haalde op de korpswedstijd 227 punten van de 250 en werd daarmee 6e. De heer H. Bannink schoot bij de eerewedstrijd scherpschutters de 3e prijs. En op de vrije baan ook een 3e prijs met 90 punten, en op de personele baan een 4e prijs met 48 punten. De heer J. J. Jansen schoot in de afdeling 1e klasse schutters eerewedstrijd en 1e prijs met 42 punten. Op de vrije baan schoot hij een 10e prijs met 88 en op de personeele baan en 3e prijs met 48 punten.
23 augustus 1933
Op 23 augustus 1933 werd het volgende vermeld: De schietoefeningen van de afdeling Zelhem van de B.V.L. waren net als andere jaren op 4 dagen in de zomer op het terrein van de openbare school. Zoals altijd ‘hebben de wedstrijden een geanimeerd verloop gehad’. Vermoedelijk omdat de schietwedstrijden al zo vroeg in het jaar waren, was er minder belangstelling dan andere jaren.
Er konden enkele leden tot een hogere klasse worden gepromoveerd. Van scherpschutter tot koningsschutter, Herman Bannink met 195 punten. Voor zover ik dat kan nakijken is dit de eerste koningsschutter in Zelhem. Dit jaar hebben ze 7 scherpschutters en 3 schutters 1e klasse.
20 december 1933
Er waren weer twee schietwedstrijden georganiseerd. Deze keer door de schietvereniging Zelhem. Vanuit de B.V.L. en de Burgerwachten war er erg veel belangstelling. Er waren ook veel inschrijvingen voor de wisselbekerwedstrijd. Op Tweede Kerstdag zou het hoogtepunt van de wedstrijden zijn. Om mee te doen met de wedstrijden, hoefde je nergens lid van te zijn.
24 januari 1934
In de krant stond vermeld dat er op 17 en 24 februari en Nationaal schietconcours gehouden zou worden.
23 februari 1934
Tweedaags schietconcours
Op 23 februari 1934 stond er een groot artikel met foto erbij in de krant. Over een tweedaags schietconcours in Zelhem. Het schietconcours was door de B.V.L. Zelhem georganiseerd. Het was erg druk op de schietwedstrijden. De corpswedstrijden voor vijftallen was gewonnen door de B.V.L. Zelhem zelf, met 242 punten. Waarschijnlijk was het max. 250 punten. In de eerewedstrijd voor hen die bij de corpswedstrijd minstens 40 punten hebben gehaald, stond op de 3e plaats J. Hols uit Halle.
Gouden horloge
Voor de individuele vrije baanwedstrijd was veel belangstelling en hier werden maar liefst 35 prijzen uitgereikt. Alle prijzen waren kunst en huishoudelijke voorwerpen. De 1e prijs was een gouden heren horloge en die werd toevallig gewonnen door Klaas Bultema, die horlogemaker was en een klokkenwinkel had in Zelhem. (zie de foto boven)
Overste extra naar Zelhem gekomen voor prijsuitreikingen
De prijsuitreiking was na het concours en gebeurde door Overste van Ingen Schouten, oud-commandant van het Landstormverband. Hij benoemde daarbij ook nog dat “het eerste doel van den Bijz. Vrijw. Landstorm is het zich disponibel stellen voor het wettig gezag voor voorkomende oproerigheden, doch dat het bevorderen van de schietvaardigheid door wedstrijden de saamhorigheid kan verhoogen en de belangstelling voor het streven kan ten goede komen”. Burgemeester bedankte de Overste voor het feit dat hij helemaal naar Zelhem was gekomen.
25 mei 1934
De Naionale schietwedstrijd werd in Zutphen gehouden. Er waren 3 korpsen die 237 punten hadden. Het ging hierbij ook om de afdeling van Zelhem. Om de 3e, 4e en 5e prijs moest dus geloot worden. Uiteindelijk werd Zelhem 4e. H. Bannink won ook nog een zilveren beker
Bron: Delpher
25 juni 1934
Bij schietwedstrijden in Ruurlo die georganiseerd waren door F. Jalink, won de B.V.L. Zelhem een 2e en een 3e prijs. Deze prijzen werden geschoten door Radstake, Schoenmaker, Bultena, Jansen, Bannink en Hols.
27 augustus 1934
Op 27 augustus 1934 stond er in de krant vermeld dat er weer schietwedstrijden waren gehouden bij zaal van Bel. Vier mannen zijn nu bevorderd tot koningsschutter; met een minimum van 195 en een maximum van 200 punten. Het ging om J. J. Jansen met 199 punten, Klaas Bultena met 197 punten, Albert Schoenmaker met 197 punten en Jacob Hols met 195 punten. En 7 mannen zijn bevorderd tot scherpschutter.
Albert Schoenmaker van het postkantoor in Zelhem was koningsschutter.
24 december 1934
De B.V.L. afdeling Zelhem zou op Tweede Kerstdag en op zaterdag 29 december in het feestgebouw een schietconcours houden.
31 december 1934
Op oudejaarsdag 1934 was er ook weer een tweedaags schietconcours van de B.V.L. in Zelhem. Er was ontzettend veel belangstelling voor, vooral schutters die dicht in de buurt woonden. De prijsuitreiking was meteen na afloop van het concours door Overste Van Ingen Schouten de oud-commandant van het Landstormverband. Hij benadrukte nog even weer dat het bevorderen van de schietvaardigheid door wedstrijden de saamhorigheid kan verhogen.
Burgemeester afwezig
Ook sprak hij de hoop uit dat burgemeester Rijpstra er de volgende keer weer bij zou kunnen zijn. Behalve Van Ingen Schouten, waren de meeste plaatselijke commissieleden zoals Baron van Heemstra en de heer Jalink ook aanwezig.
Uitsnede van baron van Heemstra.
28 september 1936
Op 28 september 1936 is er weer een stukje in de krant over een schietconcours van de B.V.L. dat de zaterdag daarvoor in de grote zaal van café Bel is gehouden. Er werd in totaal door 10 afdelingen van de B.V.L. deel genomen aan de wedstrijden. De wedstrijden waren bijzonder gezellig. De prijsuitreiking gebeurde weer door de Kolonel Van Ingen Schouten secretaris van de Gewestelijke Landstormcommissie “De Veluwezoom”.
De korpswedstrijden waren gehouden op twee zaterdagen. Klasse A en klasse B. Op de individuele baan B was Albert Schoenmaker 3e geworden, en op de individuele baan klasse B was G.W. Oosterink 2e geworden. Op de vrije baanwedstrijden was Herman Bannink 6e geworden; Klaas Bultena 9e en Albert Schoenmaker 10e.
Voor de duidelijkheid even de tekst onder de foto:
‘Tijdens de prijsuitreiking na het tweedaagsch schietconcours, dat door de afd. Van de Bijz. Vrijwillige Landstorm te Zelhem was georganiseerd. Van rechts naar links de heeren Jalink, propagandist van de B.V.L; Jansen, gemeente-veldwachter; Damstra; Wieringa; gemeente-secretaris van Zelhem; Overste van Ingen Schouten; Secretaris der Gew. Landstormcommissie; burgemeester J. Rijpstra en de heer Bultena, de eersteprijswinnaars van de personeele vrije baanwedstrijd.”
30 december 1936
Prijsuitreiking in Velp
Op 30 december 1936 staat er een stuk in de krant over Rheden. Over de feestelijke uitreiking van de schietprijzen van de Bijzonder Vrijwillige Landstorm. In de versierde zaal van Naeff is er een feestelijke prijsuitreiking geweest van de B.V.L.-afdeling Velp Rozendaal. De zaal was stampvol toen de avond begon met het zingen van het volkslied.
De voorzitter van de plaatselijke Landstorm commissie, de heer D.A. van Straten, opende de avond waarbij hij iedereen welkom heette. Hij begroette in het bijzonder de kolonel van Ingen Schouten en de commandant van het Landstormkorps “Veluwezoom”, de reserve Luitenant-kolonel J.W. Buurman (de voorzitter van de Landstormcommissie baron van Heeckeren van Kell kon niet komen); en de afgevaardigden van de afdelingen Rheden en Arnhem.
Overste Buurman vertelde dat het met de B.V.L. de “Veluwezoom” maar ook met de afdeling Velp-Rozendaal erg goed gaat. De leider van de B.V.L. Velp-Rozendaal is J.A.A. Meijer. Hij had het verder in zijn toespraak over ‘de Landstormgeest.’ “Niet alleen in het schieten en marcheren, maar ook de geest van opofferingsgezindheid, hulpvaardigheid en trouw, waardoor de Landstormer zich in zijn dagelijkse dingen kan onderscheiden.”
Eere-tekenen aan vaandel hechten
De overste Buurman ging daarna over tot het aanhechten aan het vaandel van de dit jaar door de afdeling bij de schietwedstrijden en marsen behaalde eere-tekenen, en wel de 8e prijs van de korpsschietwedstrijden van het Landstormkorps Veluwezoom, de 1e prijs (een eere-kruis met kroon) van de mars wedstrijd deze zomer door de afdeling Arnhem uitgeschreven, de 1e prijs (een zilveren medaille) behaald op de schietwedstrijden te Zelhem, en een 1e prijs, behaald in Didam. Na de aanhechting juichten de aanwezigen de korpscommandant met 3 hoera’s toe.
Hierna ging de secretaris van de Gewestelijke Landstormcommissie – dhr. Van Ingen Schoten – kolonel buiten dienst over tot de uitreiking van de door de leden van de afdeling in de onderlinge schietwedstrijden behaalde prijzen. Hierna volgde nog een toespraak van reservekapitein Goedhart; dit was een kort propagandawoord. De afdeling Velp- Rozendaal bestond op dit moment 17 jaar, dus 1 van de oudste afdelingen van de B.V.L. Hij had het ook nog weer over de 3 grondpijlers van de B.V.L: de spontane bereidheid, de eendrachtige saamhorigheid en de liefde voor het Oranjehuis.
Soldatenklucht
Op dit moment, zijn er 86.000 vrijwilligers bij de B.V.L. Na een pauze waarin hapjes werden rondgedeeld werden er een paar mooie levende beelden die te maken hebben met de B.V.L. uitgebeeld. Hierna waren ook nog enkele voordrachten gedaan. Er werd smakelijk gelachen om de soldaten klucht. Een spreker deed een beroep op de dames om hun mannen en verloofdes die bij de B.V.L. waren, te steunen, ook als de regering hun mannen oproepen. De vrouwen zouden de basis leggen voor de B.V.L. De spreker bracht de vrouwen van de vrijwilligers een eere-saluut.
Op dezelfde dag stond er nog een stukje van de B.V.L. in de krant. De B.V.L. Zelhem heeft in Aalten op schietwedstrijden een 6e plaats gehaald met 227 punten van de 250. De Herman Bannink en J.J. Jansen schoten nog verschillende prijzen.
22 september 1937
Het volgende artikel is het één na laatste artikel over de B.V.L. Zelhem dat ik heb gevonden in de kranten. Het is van 22 september 1937. Hierin staat dat de jaarlijkse schietoefeningen in Zelhem die op 5 achtereenvolgende zaterdagen werden gehouden weer erg gezellig waren. Ze werden gevolgd door een middag waarop als slotnummer het prijsschieten was georganiseerd. We zien een aantal nieuwe namen: G. Sevink, H. Schut, J. Eelderink, H. H. Vrogten, J. H. Loskamp, J. Schellingerhout en G. Jansen. Er zijn dan 12 scherpschutters.
28 september 1937
Dit is het allerlaatste artikel over de B.V.L. in Zelhem die ik gevonden heb. De 12 scherpschutters van 1937 waren:
- H. J. Jansen
- A. Schoenmaker
- J.J. Jansen
- K. Bultena
- D. J. Radstake
- W. Jolink
- A. Damstra
- A. C. Wolsink
- C. Veltkamp
- J. Rijpstra
- G. Th. Duimelaar
- H. Luimes
De mannen1e klasse:
- H. J. Loskamp
- G. Sevink
- J. Schellingerhout
- D. J. Ooijman
Mannen 2e klasse:
- H. Vrogten
- B. H. Schut
- J. Eelderink
- G. Jansen
Toen alle punten opgeteld waren, bleek dat Vrogten en Loskamp waren bevorderd tot scherpschutters.
1 juni 1938
Landstormdag Doetinchem
Op 1 juni 1938 was er een grote Landstormdag in Doetinchem waarbij de afdeling Zelhem nog aanwezig was.
Door de komst van de Duitsers is de B.V.L. in 1940 opgeheven. Zie https://www.landstormzelhem.nl/rond-oorlogstijd/
Zaterdag 18 September 1937, legeroefeningen
De brug bij Doesburg.
Jongere broer van prins Bernard.
Landstormdag Doetinchem op 1 juni 1938.
Landstormdag Doetinchem 1938, korps Veluwezoom. Bron: Pinterest.
Alle afdelingen uit de Achterhoek liepen in Doetinchem mee. Zelhem dus ook. Op deze foto is het 8r Reg. Infanterie. Ze zijn niet gekleed als de Landstorm, maar als het gewone leger.
Op 4 augustus 1938 was er weer de jaarlijkse oefening van het leger in de Achterhoek.
Naarmate het steeds erger rommelt met Hitler in Duitsland, worden er steeds minder dingen georganiseerd in Nederland (van de Landstorm). Er staan dus bijna geen berichtjes meer in de kranten.
Plaatselijke afdeling Landstorm Zelhem
De 2e foto die er van de B.V.L. afdeling Zelhem is. Na een paar jaar onderzoek denk ik het antwoord te weten. Mogelijk is dit een foto van het Plaatselijke Commitee van de Bijzonder Vrijwillige Landstorm in Zelhem. Het is wel iets heel belangrijks geweest, anders nam het leger hier geen foto`s van. In het midden ds. de Planque ( aldus ECAL), rechts van hem Filip Jalink, de propagandist uit Apeldoorn, tussen hen in staat van Ingen-Schouten, links daarvan (mogelijk) sergeant Hubenet. Links staat vooraan zit veldwachter Jansen, bijnaam de Knotte. Kleindochter Patrice van Schie (opa van haar moeder) zegt deze sabel thuis aan de muur te hebben hangen. Van Ingen Schoten is in burger. Vóór 1934 ging hij met pensioen bij het leger, maar kwam nog wel (in zijn vrije tijd) de prijzen uitreiken. Na contact te hebben gehad met achterkleinzoon van de dominee, kregen we een foto van dominee de Planque. We denken dat dit toch de dominee van Zelhem is. En ik denk dat de 2e man van rechts klompenmaker F. G. Teunissen is. Dan staan er nog 3 mensen op van wie we niet weten wie het zijn.
Verschillende Landstormdagen in Doetinchem
Omdat ik geen foto album op de website meer heb, heb ik de foto`s van de Landstormdagen achter Zelhem gezet.