Algemene mobilisatie aug. 1939
In september 1939 had de B.V.L. 97.965 mannen. Even daarvoor, op 29 augustus, werd de algemene mobilisatie afgekondigd. Er werden 42.338 vrijwilligers opgeroepen. In de plaatselijke afdelingen bleven nog 43.390 vrijwilligers achter, dat waren voornamelijk de oudste vijf lichtingen. Vóór de mobilisatie hadden ze al dingen geregeld, bijvoorbeeld wie de opvolger was als de plaatselijk leider gemobiliseerd zou worden.
Langs de kust en de grenzen
Een deel van het Nederlandse leger lag aan de kust, het andere deel langs de grenzen. Nederland hoopte neutraal te blijven, net als in WOI. ’s Nachts vlogen op grote hoogte de Engelsen over ons land. We beschoten ze wel, maar we hadden geen succes daarbij. En daar was Hitler heel boos over.
Mussolini waarschuwde Nederland
Het leek wel of de Duitsers een reden zochten om een oorlog met ons te beginnen. De Nederlandse N.S.B’ ers bleken voor Duitsland te zijn. De Nederlandse regering en hoge militairen dachten dat het allemaal wel niet zo’n vaart zou lopen. Ze luisterden zelfs niet naar een waarschuwing van Mussolini. Hij had zijn minister van buitenlandse zaken (Ciano) gevraagd om Nederlandse en Belgische gezanten te waarschuwen voor Hitler.
Invasie van parachutisten
Plots – op 10 mei 1940 – bij zonsopkomst, kwamen de Duitsers over onze grenzen heen en daalden er honderden parachutisten in Nederlandse uniformen op onze vliegvelden en in de omgeving van Den Haag. Hitler had opdracht gegeven om onze koningin mee te nemen, maar dat mislukte gelukkig.
5 dagen gevochten
Vijf dagen is er dapper en hevig gevochten maar tegen zo’n machtige luchtvloot konden onze troepen niet op. Er is hevig gevochten bij de Afsluitdijk, Rotterdam en Dordrecht, en op de Grebbeberg. Nederland heeft goed gevochten, maar Duitsland had het best uitgeruste leger in die tijd.
Bovendien raakte onze verdediging in de war van die parachutisten die een Nederlands uniform aan hadden. Er was nu wel duidelijkheid over het feit dat Duitsland al jarenlang illegaal Nederlandse uniformen van het leger op zou hebben gekocht. Maar niemand ondernam actie daar tegen.
De Duitsers vroegen zich bij de capitulatie af hoe het kon dat er zoveel scherpschutters in Nederland waren. Ze hadden het natuurlijk over de mannen van de B.V.L. Al snel was de capitulatie.
Landstormbladen van Bert Jan Dierink
Slachtoffers B.V.L.
De vrijwilligers waren net als de andere militairen gemobiliseerd. Zij hebben hun tol betaald. In het Landstormblad van mei 1940 (17e jaargang), staat een lijst met gesneuvelde landstormers.
- reserve-majoor H.C.la Roi, 9e regiment infanterie
- reserve – kapitein J. A. Schouten, 4e regiment infanterie
- reserve – kapitein B. Verhoeven, 13e regiment infanterie
- reserve 1e luitenant W. R. Ertzer, 11e regiment infanterie
- reserve 2e luitenant J.P. Boots, 1e regiment wielrijders
- reserve 1e luitenant A. M. Vlielander Hein, 3e regiment huzaren
- reserve 1e luitenant S. J. Graaf van Limburg Stirum, 4e regiment huzaren
In het landstormblad van juli 1940 staat een lange lijst met gesneuvelden, die 134 namen bevat. Er staat bij dat dit de 3e lijst met namen van doden zou zijn. En in dit zelfde landstormblad zou nog een lijst van 20 namen staan van soldaten die vermist waren.
Gesneuvelde Achterhoekse mannen van de B.V.L.:
- Soldaat Balduk, Gerhardus Johannes, geboren 11 april 1909 in Didam. Overleden op 14 mei 1940 in Schoonewoerd.
- Soldaat Hoogkamp, Gerrit Abraham, geboren 29 mei 1904 in Steenderen en overleden op 13 mei 1940 in Rhenen.
- Korporaal Keizer, Hendrik, geboren op 19 november 1917 in Doetinchem. Overleden op 13 mei 1940 in Rhenen.
- Soldaat Kraan, Johannes Bernardus Antonius, geboren 28 augustus 1904 in Wisch. (Varsseveld) Overleden op 12 mei 1940 in Dordrecht.
- Soldaat Spann, Lambertus Bernardus. Geboren op 29 juli 1909 in Wehl. Op 11 mei 1940 overleden in Rhenen.
- Soldaat Bruntink, Hendrik. Geboren op 28 juli 1917 in Winterswijk. Overleden op 11 mei 1940 in Rhenen.
- Soldaat Geurkink, Berend Willem. Geboren op 7 december 1916 in Winterswijk Overleden op 13 mei 1940 in Rhenen.
- Soldaat Sligte, Jan Willem. Geboren op 7 december 1907 in Winterswijk. Overleden op 12 mei 1940 in Achterveld.
- Soldaat Span, Lambertus Bernardus. Geboren op 29 juli 1909 in Wehl. Hij trouwde in `s-Heerenberg en daarna ging hij in Stokkum wonen. Hij overleed op 13 mei 1940 op de Grebbeberg.
Er zijn heel veel mannen uit het Oosten van ons land overleden tijdens het vechten op de Grebbeberg.
Taken B.V.L. in de oorlog
B.V.L. Zelhem niet opgeroepen
Mannen van de Vrijwillige Landstorm hielpen de Landmacht in de tweede linie in mei 1940. Van de ruim 97.965 vrijwilligers in september 1939, waren er 42.338 gemobiliseerd. Zoals al eerder vermeld, bleven ongeveer 43.390 vrijwilligers van de 5 oudste lichtingen bleven thuis. In mei 1940 raakten ze bij de strijd betrokken. Ook vochten bij het gewone leger veel vrijwilligers van de Vrijwillige Landstorm of de B.V.L. mee. De B.V.L. Zelhem viel onder het 8e regiment infanterie. Het 8e regiment infanterie heeft later ook gevochten op de Grebbeberg. Volgens getuige Wim Dales zijn er geen mannen van de B.V.L. afdeling Zelhem opgeroepen om te vechten tegen de Duitsers. Waarschijnlijk omdat ze bij de 5 oudste lichtingen behoorden. Wim Dales was lid van de B.V.L. afdeling Zelhem. In de oorlog zat hij in het verzet.
Taken als bewaken of vernielen
De Vrijwilligers van de Landstorm hadden onder andere als taken: het bewaken en beveiligen van spoorlijnen, maar soms ook het vernielen van spoorlijnen. Verder het bezetten van grenswachtposten en het afvoeren van producten uit industriegebieden zoals wol, katoen, leer en machines. Maar ook werden Landstormers ingezet bij het transport en de bewaking van Belgische gevangenen en van Franse vluchtelingen, e.d.
Vrijwillige Landstorm versloeg de Luftwaffe
De korpsen van de Luchtwachtdienst en Luchtafweerdienst o.l.v. korpscommandant majoor A. den Hertog speelden een hele belangrijke rol in de meidagen van 1940. De afdelingen Delft, Den Haag, Rotterdam en Leeuwarden haalden tijdens gevechten meer dan 29 vliegtuigen van de Duitsers neer. Door het Vrijwillige Landstormkorps werd de Luftwaffe een slag toegebracht, waarvan ze zich (in de oorlog) niet meer helemaal heeft weten te herstellen. De Duitse generaal Speidel zei hierover: “Het boven Nederland geleden verlies aan transportcapaciteit heeft zich nog jaren doen voelen.”
Dapperheidsonderscheiding
Sinds kort is bekend dat zeker 20 Landstormers een dapperheidsonderscheiding hebben gekregen vanwege hun inzet in mei 1940. Van 73 gesneuvelden staat vast dat zij bij de Vrijwillige Landstorm waren, maar waarschijnlijk gaat het om meer dan 300. Dit zijn ze nog steeds aan het onderzoeken.
Opzeggen lidmaatschap B.V.L. door Duitsers
In augustus 1940 hieven de Duitsers de B.V.L. op. Alle gewestelijke afdelingen kregen een brief die ondertekend moest worden door de afdelingsleiders. Leden van de B.V.L. kregen een brief thuis dat hun dienstverband bij de B.V.L. was opgezegd op verzoek van de Duitsers.
Ook in deze maand kwam voor de laatste keer de editie van de Landstorm uit. In de laatste maanden van het maandblad werden ook gesneuvelde leden van de B.V.L. geëerd. Aan de advertenties is niet te zien waar en hoe ze gesneuveld waren en welke rang ze hadden.
Bron: ‘Als ’t moet’. J. C. van der Does.
Bron: ‘Als ’t moet’. J. C. van der Does.
Bron: ‘Bijzondere Vrijwillige Landstorm’ van H. Tomas.
Een artikel uit het laatste Landstormblad. Bron: B.J. Dierink
B.V.L. opgeheven
Op 12 oktober werd de B.V.L. volledig opgeheven en alle ‘roerende middelen’ door de Duitsers meegenomen. Ook de Nationale Landstorm Commissie werd toen opgeheven. Dat de leden van de Landstorm in de oorlog werkloos bleven toekijken, dat was niet te verwachten. Duizenden vrijwilligers sloten zich in latere jaren aan bij het verzet en zetten zich daar dapper in, maar vaak ging het ten koste van hun eigen leven.
Einde B.V.L.?
Wel zijn er tijdens de oorlog plannen gemaakt om de B.V.L. na de oorlog op dezelfde voet voort te zetten. Sommige afdelingen van de B.V.L. waren al op actief gezet tijdens de terugtrekking van de Duitsers.
In een geheim bevel kregen burgemeesters en B.V.L.-leiders in mei 1945 te horen dat de oude Landstormkorpsen weer werden opgericht. Ze kregen daarbij te horen dat ze niet dictatoriaal mochten optreden tegen NSB’ers tenzij ze zich niet zouden overgeven.
In 1945 werd door Duymaer van Twist de Nationale Landstorm Commissie weer leven in geblazen omdat hij vond dat de B.V.L. weer gewoon verder kon gaan als voor de oorlog. Maar het is anders gelopen. Dhr. van Heek speelde daar een heel belangrijke rol bij. (Zijn foto staat hieronder) De B.V.L. is niet opnieuw opgericht, maar de Commissie bestaat nog steeds op papier en heeft nog een KVK-nummer.
In Zelhem
Getuige Wim Dales vertelde dat de mannen van de B.V.L. in Zelhem hebben na de oorlog alle NSB’ers naar de Loo-school gebracht. Ze moesten hier op eierkisten staan, een vlaggetje in de handen houden en het Wilhelmus zingen. Dit is de enige activiteit van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm afdeling Zelhem die iets met de oorlog te maken had. Verschillende Landstormers waren in de oorlog wel betrokken bij het verzet.
Bron: ‘Als ’t moet’. J. C. van der Does.
Bron: Bert-Jan Dierink, ontslagbrief 1940.
Bron: Bert-Jan Dierink, ontslagbrief motordienst 1940.
Monument van de Vrijwillige Landstorm bij de Grebbeberg in Rhenen.
Bron: Anja Jansen-Reijmes
Bron: Anja Jansen-Reijmes
Korps Nationale Reserve
Wel werd de gewone Vrijwillige Landstorm weer opgericht en in 1948 kregen ze de naam Korps Nationale Reserve.