De belofte
‘Alleen als ’t moet’
De regering wilde nog meer vrijwilligers dus benadrukten ze nogmaals dat het vrijwillig was. En ze gaven de vrijwilligers meer rechten. Allereerst kregen ze vrijstelling van opkomst bij een oproep bij oproer. Daarnaast konden ze nooit vervolgd worden als ze niet kwamen opdagen.
Ook zouden er geen militaire oefeningen worden gehouden bij de B.V.L.. Bij de Landstorm waren er wel oefeningen. Bovendien zouden ze alleen opgeroepen worden bij ‘aanranding van het wettig gezag, en dus nimmer tegen sociale acties’. Bron:’ De Bijzondere Vrijwillige Landstorm’ van H. Tomas.
Al met al werd het zo vrijwillig mogelijk gemaakt, vrijwilliger kan niet.
Het concept was eenvoudig, daarom functioneerde deze instelling twintig jaar lang heel goed. Het is ook niet beeindigd omdat het niet goed was, maar omdat de Duitsers ons land binnen kwamen vallen.
Het concept
‘Onder de afgerichte dienstplichtigen waren er velen, gelukkig zeer velen, die bij monde van hun vertrouwensmannen tot de regering zeiden: wij willen geen enkele wettelijke militaire extra verplichting op ons nemen en ook niet in opleiding worden genomen. Die hebben wij al achter de rug. Het merendeel van ons heeft vier jaren aan de grenzen gestaan. Aan verplichte oefeningen willen wij niet deelnemen.
Wij beloven echter onmiddellijk onder de wapenen te komen als gij ons roept voor de handhaving van het wettig gezag. Dan zullen wij, omdat goede trouwe ons daartoe verbindt, ons voegen naar de eisen van de militaire hiërarchie en van de krijgswetten.
Hiervoor willen wij echter geen militair contract of verbintenis tekenen met alle rechtsgevolgen daaraan verbonden.
Wij, eenvoudige soldaten, zijn van huis uit huiverig onze handtekening te zetten onder een stuk, dat wij zelf maar half kunnen begrijpen. Gij regering moet het willen en durven doen met deze belofte, die wij vrijwillig en geheel belangeloos afleggen, onvoorwaardelijk, zonder enige eis op politiek of sociaal gebied, zonder andere betaling dan die waarop elke soldaat recht heeft, wanneer hij uit zijn bedrijf of zijn werkkring wordt weggeroepen en niettemin voor zijn gezin moet kunnen blijven zorgen.
Voor sociale conflicten, voor werkstakingen moet gij, regering, ons niet roepen, want wij, bijzondere vrijwilligers, zijn zelf in grote meerderheid gewone arbeiders.
Wordt het wettig gezag aangetast, ongeacht van welke zijde en zou daartoe een algemene werkstaking worden gehanteerd, om de uitoefening van het gezag onmogelijk te maken of u in een dwangpositie te brengen, dan kunt gij ons oproepen en ook dan zijn wij bereid ons onder militair commando te laten inzetten overal, waar gij en de militaire autoriteiten dit zullen bevelen. Ongeroepen blijven wij thuis.
Deze belofte leggen wij af met handhaving van ons recht als vrije staatsburgers een eigen mening te hebben over de regeringspolitiek en daarvan, evenals elke ander in de verschillende partijen, waarbij wij zijn aangesloten, te doen blijken.
Wij willen vrijwillig opkomen bij de Vrijwillige Landstorm, zodat wij tevoren weten wie naast ons met de wapens in de hand zal staan. Acht gij het om enigerlei reden in een bepaald geval beter voor de ordehandhaving lichtingen onder de wapenen te roepen, dan kunnen en willen wij, voor zover wij tot die lichtingen behoren, vanzelfsprekend ons aan deze wettelijke verplichting evenmin onttrekken als bij mobilisatie wegens oorlogsgevaar.’ – (Als ’t moet. J. C. Van der Does blz. 193/194)
Op deze belofte heeft de regering twintig jaar lang vertrouwd. De regering begreep het heel goed dat niemand er belang bij had om bij de B.V.L. te komen als hij het niet serieus meende. Kwam een vrijwilliger tot andere gedachten, dan kon hij met een klein briefje of mondeling (zonder opzegtermijn) afscheid nemen. Alles zo simpel mogelijk.
‘1918 en ‘s-Heerenberg 1920 hebben bewezen, dat op het woord van de bijzondere vrijwilligers staat kon worden gemaakt.'( Bron: ‘Als ’t moet’. J.C. Van der Does blz. 193/194)
Symbool van de B.V.L. Bron: ‘Als ’t moet. J. C. van der Does.
Ideologie
‘Het nationale karakter, de volstrekte vrijwilligheid en de belangeloosheid van de B.V.L. vormden de voornaamste grondslagen’.
Dit was het landstormideaal: de zuiverheid van de doelstelling van het instituut (Met instituut bedoelen ze de B.V.L.).
Doel
Volgens de B.V.L. was dit hun doel:
Het staatkundig leven moet zich onbelemmerd kunnen ontwikkelen op 1 voorwaarde – en daarmee houdt zich slechts de B.V.L. bezig – n.l. dat zich daarbij geen gevaren voordoen voor het wettig gezag. Alles wat er van droomt door machtsvorming, algemene werkstaking, dreiging, gewapend vertoon, ondermijning van ’t gezag, in ’t kort door onwettige middelen tot heerschappij te kunnen komen, dient voor de overheid en mitsdien door de Bijzondere Vrijwillige Landstorm te worden weerstaan. Gereed om het wettig gezag van onze koningin onmiddellijk, al ’t moet, bijstand te verlenen, blijft de B.V.L. alle actie, die in revolutionaire ongerechtigheid is geboren, met wantrouwende blik gadeslaan, ook van de z.g. nationale beweging, die haar politieke acties met eigen weerbaarheidskorpsen wil ondersteunen. ( ‘Als ’t moet’. J.C. van der Does. blz. 251.
Aankweken landstormgeest
Hieronder stukjes teksten uit een Landstom instructie boekje:
(…)dat iedereen de beste krachten ten volle aan de BVL te geven en beroep op vrouwen en verloofden doen om hun mannen en verloofden hierbij te steunen. Behaalde schieten en marcheren dient ook de landstormgeest aangekweekt te worden, de geest van de opofferingsgezindheid, hulpvaardigheid en trouw waardoor de Landstormer zich ook in zijn dagelijkse bezigheden kan onderscheiden.
Bron: boekje over Landstorm.
Het symbool van de Landstorm staat op de Grebbeberg.
Er waren 3 belangrijke punten bij de BVL:
- Spontane bereidheid
- Eendrachtige saamhorigheid
- Liefde voor het Oranjehuis.
Het doel van de organisatie van den Bijzonderen Vrijwilligen Landstorm is te zorgen, dat de Regeering de beschikking houde over een betrouwbare gewapende macht tot steun van het wettig gezag en ter handhaving van orde en rust in geval van binnenlandsche beroeringen. Het bestaan van zulk een slechte en betrouwbare macht zal vanzelf het gevaar van het uitbreken van oproerige bewegingen verminderen.
(…)is een groote betrouwbare gewapende macht gevormd, ruim 56.000 man sterk, die rustig thuis blijven, werken op het land, in fabriek, werkplaats en op kantoor, maar die op het eerste signaal klaar staan, om als het moet, hun persoon en hun kracht te geven.
(…) een verbintenis bij de Vrijwillige Landstorm met bestemming voor het verrichten van gewapenden dienst, uitsluitend voor handhaving of het herstel van de openbare orde en rust.
Aldus de handleiding van de BVL.
Ontstaan Landstorm
Op een Landstormdag sprak dominee A. Hoeneveld over het ontstaan van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm:
‘De oprichting van de B.V.L. van het ‘neen’ van ons volk op de vraag of het revolutie wilde’. (‘Als ’t moet. J.C. van der Does. blz. 260).
Wij mannen van de B.V.L. zijn vreedzame burgers, maar als ’t moet zijn wij soldaten die pal staan om orde en rust te helpen handhaven.
Over de NSB:
Met de bedoeling om verwarring te veroorzaken stelde de N.S.B. – Nationaal Socialistische Beweging – steeds weer vervelende vragen aan de B.V.L. Ze hadden eraan getwijfeld of de B.V.L. wel echt iedere wettige regering zouden gaan steunen. Het antwoord van de B.V.L. was:
Het wettig gezag in ons land is voor de B.V.L. Hare Majesteit de Koningin en voorts behoren daartoe allen, die door haar overeenkomstig Grondwet en wet – natuurlijk zonder terreur, geweld, intimidatie of dwang – voor de uitoefening van gezag in haar naam zijn benoemd. Zulk wettig gezag wil de B.V.L. in volle trouw dienen. (‘Als ’t moet’. J.C. van der Does. Blz. 256)
Op de pagina over het negatieve imago van de B.V.L. staat nog meer over de N. S. B. en het fascisme.
Bron: ‘Als het moet’. J. C. van der Does.