‘s-Heerenberg
In Duitsland was de ‘rode revolutie’ losgebroken. Communisten wilden het land veroveren en vochten overal in het land. Ook vlak bij de Nederlandse grens, bij ‘s- Heerenberg. De Achterhoekers konden kanonnen horen schieten en nadat het verhaal rond ging dat de communistische Duitsers ook Nederland in wilden vallen om de Nederlanders ook communistisch te maken, werd er besloten actie te ondernemen.
Mobilisatie
De garnizoenen van Doesburg en Arnhem waren te klein om een aanval van de Duitse communisten tegen te houden. De regering besloot daarom maar om een beroep te gaan doen op de vrijwilligers van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm. De commandant van het landstormkorps Veluwezoom, Majoor H. J. Tijl, kreeg op 22 maart 1920 officieel de opdracht om de B.V.L. van ‘s-Heerenberg en omgeving te mobiliseren.
Reserve-kapitein L. J. H. Breuker, die commandant was in de kazerne in Arnhem en dus ook bij de B.V.L. compagnie ‘s-Heerenberg, kreeg de opdracht om het bevel van de mobilisatie op zich te nemen. Hij vertrok vervolgens snel naar s`- Heerenberg.
Om 19.30 uur werden de eerste oproepen gedaan voor de mobilisatie. Een uur later was kapitein Breuker uit Arnhem al in ‘s-Heerenberg en was de hele afdeling ‘s-Heerenberg gemobiliseerd. Ook uit Stokkum, Zeddam, Kilder, Ulft en Gendringen kwamen de vrijwilligers toestromen. Uit Zelhem kwam er natuurlijk niemand want in Zelhem werd in 1927 pas de afdeling B.V.L. opgericht.
Dokter Knoppien was belast met de medische verzorging van de mannen van de Compagnie. Hij was huisarts in `s -Heerenberg.
Lubbertus Knoppien. Bron: Berghapedia.
De commandant stuurde onmiddellijk een paar van zijn mannen in burgerkleding per fiets de grens over om poolshoogte te nemen. Ze fietsten naar Emmerich en Wesel. Meteen werden de grenswachten in ‘s-Heerenberg en Beek onder commandant Breuker geplaatst. Het grootste probleem was wel dat de telegraafkantoren vroeg op de avond gesloten waren, zodat bijna alle afdelingen per fiets gewaarschuwd moesten worden.
Bron: ‘Gedenkboek ter gelegenheid van het tien-jarig bestaan van de B.V.L. uit 1928.
Deze foto is gemaakt aan de achterkant van Sociëteit De Vriendschap in `s – Heerenberg.
De mannen van de Landstorm waren hierin gelegerd. Waarschijnlijk is deze foto op 25 maart genomen.
Ondanks het probleem van de gesloten telegraafkantoren, waren ruim voor half 12 ruim 75% van de opgeroepen mannen aanwezig en kon men met een gerust hart de nacht in gaan. ‘s-Heerenberg zou trouw worden bewaakt door de vrijwilligers van de B.V.L.!
Bron: ‘Gedenkboek ter gelegenheid van het tien-jarig bestaan van de B.V.L. uit 1928.
Onder de wapenen
Om 5 uur in de ochtend bleek 96% van de opgeroepenen onder de wapenen te zijn gekomen. Langs de grenzen werd veel gepatrouilleerd door de mannen van de Landstorm. Toen de zon op kwam, konden ze vast stellen dat er geen direct gevaar was voor de communisten uit Duitsland. De mannen die op onderzoek waren gegaan meldden dat het in Emmerich alles rustig was maar dat er in Wesel hard werd gevochten. Het kanon gebulder was ver voorbij ‘s-Heerenberg te horen. Ze besloten om de sterke eenheden langs de hoofdwegen terug te trekken. Maar de grensbewaking bleef gewoon.
Ze waren toch wel erg trots dat binnen zo’n korte tijd 96% van de vrijwilligers waren gekomen! Ze waren immers niet verplicht om te komen. Als ze niet waren gekomen, zou dat geen vervelende gevolgen voor hun hebben gehad.
De pers
Alle landelijke bladen maakten een reportage over alles wat er in ‘s-Heerenberg gebeurde. Behalve positieve artikelen waren er ook kritische stukken in de krant. De Graafschapbode vroeg zich onder andere af of het kleine groepje Nederlandse soldaten die grote groep (ze meenden duizenden en duizenden) revolutionaire Duitsers echt tegen hadden kunnen houden.
De gemobiliseerden bleven 4 dagen paraat. De minister van oorlog toonde zijn belangstelling door op 25 maart 1920 een officier van de Generale Staf naar ‘s-Heerenberg te sturen. De man bleef hier 24 uur. Weer terug in Den Haag kwam de officier met een positief verhaal terug. Op 26 maart kwam er nieuws binen dat de aanval op Wesel door de Reichsswehr was afgeslagen. De Spartacisten (Duitse communisten) waren terug gedreven. Het gevaar voor Nederland was voorbij en dus was de mobilisatie niet meer nodig.
Einde mobilisatie
Maar vóór de mannen ‘afzwaaiden’ (naar huis gingen) kregen ze nog een verrassing. De heer Duymaer van Twist kwam langs om de mannen hartelijk toe te spreken. Hij bedankte de jongens meerdere malen en wenste ze een prettige thuiskomst. De mannen reageerden met ‘Lang leve de koningin’ en ‘Leve de heer Duymaer van Twist’. De mannen gingen naar huis met het gevoel dat ze nuttig werk gedaan hadden.
Mogelijk staat links kapitein Breuker. Van Twist is de man met de hoed in het midden.
Bron: ‘Gedenkboek ter gelegenheid van het tien-jarig bestaan van de B.V.L. uit 1928.
Al enige tijd staat de tekst van de mobilisatie in `s Heerenberg op mijn site, als ik ineens het verlag vind van de kapitein die de actie geleid heeft. Dit artikel heeft hij voor een Landstormboekje geschreven. Dus dat zetten we ook maar op de site.
Originele verslag mobilisatie door kapitein Breuker:
Bron: ‘Gedenkboek ter gelegenheid van het tien-jarig bestaan van de B.V.L. uit 1928.
Kort na deze actie in `s-Heerenberg nam Breuker afscheid van de grenswacht, omdat deze ophield te bestaan.
Rond 2 januari 1920.
Bron; Graafschapbode; Delpher.
Cris Schoevaars
Cris woonde in ‘s- Heerenberg en was wiskunde leraar en reserve officier bij de Vrijwillige Landstorm. Op 20 juni 1927 werd hij door Provinciale Staten van Gelderland tot inspecteur van de Vrijwillige Landstorm benoemd. Hij organiseerde bijeenkomsten en Landdagen van de B.V.L. in ’s – Heerenberg. In Bergh was hij plaatselijk leider van de B.V.L.
Cris Schoevaars, Inspecteur Vrijwillige Landstorm uit ’s – Heerenberg.
Bron: Berghapedia
In tegenstelling tot de mannen in Zelhem, zijn de mannen uit ’s – Heerenberg wel opgeroepen voor de oorlog in 1940. Waarschijnlijk omdat ze bij de jongste lichtingen behoorden. Cris heeft in de oorlog op de Grebbeberg gevochten. Het 8e Reg. Inf. ( waar Zelhem ook onder viel) zat op de Grebbeberg. Hij was commandant van de Mitrailleurscompagnie van het 2e bataljon van het 8e Regiment Infanterie. Er zijn 10 van zijn mannen (uit ’s – Heerenberg) gesneuveld en 8 daarvan op 13 mei 1940. Van die 10 mannen was er 1 man bij die bij de B.V.L. in `s-Heerenberg geweest was. Hij heette Lambertus Bernardus Span. Hij overleed op 13 mei 1940 op de Grebbeberg. Hij liet een vrouw en een baby van bijna 1 jaar achter. Cris Schoevaars is zelf krijgsgevangene geweest maar mocht gelukkig een aantal maanden later naar huis.
Confronterend dat de ene plaats geluk had dat de mannen van de B.V.L. niet werden opgeroepen (Zelhem) en in een andere plaats (’s – Heerenberg of Winterswijk) werden de mannen van de B.V.L. wél opgeroepen…..
Andere acties van de B.V.L.
Onrust bij turf in Friesland
In het voorjaar van 1925 was er veel onrust in Zuid-Oost Friesland, en in de streken waar veen ligt in Denthe. Er was veel ontevredenheid bij de mannen die hier werkten in de productie van turf. Deze ontevredenheid groeide uit tot vervelende acties. Regelmatig vlogen er zomaar opgeslagen turfvoorraden in brand. De politie had geen tijd om iedere keer patrouilles te houden. Uiteindelijk is de hulp van het Vrijwillige Landstormkorps Motordienst ingeschakeld.
Watersnoodrampt Land van Maas en Waal
Op 1 januari 1926 was er een watersnoodramp in het Land van Maas en Waal. Er was een stuk van de Maasdijk door gebroken bij Overasselt en Nederasselt. Bij deze ramp hebben veel landstormers geholpen. Ook de afdeling Lobith van de B.V.L. heeft daarbij geholpen. Maar ook hebben de mannen van de B.V.L. zich ingezet bij de doorbraak van de Vecht bij Dalfsen en de IJsseldoorbraak bij Zalk. Mede door het optreden van de B.V.L. konden alle mensen en het vee gered worden.
Maar de mannen van de B.V.L. hebben nooit hoeven vechten!
Watersnoodramp waarbij de B.V.L. afdeling Lobith hielp.
Bron: ‘Als ’t moet.’ J. C. van der Does.
Bron: ‘Gedenkboek ter gelegenheid van het tien-jarig bestaan van de BVL in 1928
De Bijzondere Vrijwillige Landstorm hielp ook wel bij branden. Hieronder staat een stukje over een grote brand in Amsterdam in 1922, waarbij ze ook geholpen hebben.
Bron: Delpher
Krantenartikelen over `s-Heerenberg
Van journalisten en geschiedschrijvers heb ik vernomen dat de B.V.L. alles rondom het gebeuren in `s-Heerenberg heel erg heeft opgeblazen. Alleen al omdat de leidinggevenden bij de B.V.L. zo trots waren dat er zo een hoge opkomst was van de vrijwilligers. Zelf vond ik het ook heel bijzonder om alle informatie te lezen.
Nu ik me er wat meer in verdiept heb denk ik dat dit voornamelijk critici zijn die tegen de B.V.L. waren of zijn. De mensen in de grensgebieden hebben veel contacten met de Duitsers en of Belgen en de grens steek je hier zo vaak over. Er hadden heel makkelijk Duitsers deze kant op kunnen komen, wat toch wel de bedoeling was van de Duitse communisten. Bovendien hadden de Duitse communisten intensieve contacten met communisten in Arnhem hierover, aldus de pers.
Ook deden ze voor alsof die gevechten in Duitsland niet veel voorstelden. Het was gewoon heftig daar in Duitsland, lees maar in het onderstaande artikel.
Hieronder een klein stukje van Nederlanders die een aantal dagen vast zaten in Leipzig en niet naar huis konden.
05 -05 -1920 Sumatra post; Delpher.