Waarom deze website?
Als kind wist ik al dat mijn opa bij de Bijzonder Vrijwillige Landstorm zat. Opa vond het daar ‘erg fijn’. Maar als je dan in de familie vroeg wat de Bijzonder Vrijwillige Landstorm dan precies was, kon niemand daar antwoord op geven. Ik nam me dan voor om, als ik wat groter zou zijn, me er wel eens in te gaan verdiepen. Doordat niemand iets wist van de Bijzonder Vrijwillige Landstorm, vond ik het altijd een beetje een geheimzinnig iets. Ook kan ik me nog herinneren dat erover gepraat werd dat ze het er niet mee eens waren dat er in Zelhem een straat vernoemd is naar dhr. Troelstra. Maar wist ik als kind waar het over ging?!
Al een paar keer heb ik wat pogingen gedaan om op internet iets over de Bijzonder Vrijwillige Landstorm (B.V.L.) in Zelhem te vinden, maar ik vond helemaal niets. Het idee over een geheimzinnig iets bleef bestaan.
Mijn opa: Hendrik Willem Reijmes rond oorlogstijd.
Daar vind je niets van
Ik heb ook andere Zelhemmers ernaar gevraagd, maar dan kreeg ik ook het antwoord: “daar vind je niets van hoor! We denken dat men alles heeft weg gegooid omdat in 1940 de Duitsers Nederland binnen vielen en de overheid niet wilde dat deze informatie van het leger in handen van de Duitsers zou vallen.”
Ik kwam tot de conclusie dat ik niet meer langer moest wachten moest tot iemand anders het voor me uitzocht, en besloot zelf op zoek te gaan.
Het Landstormboekje van mijn opa, Hendrik Willem Reijmes. De handtekening is van ‘van Ingen-Schouten.’
Heb alle organisaties – dat zijn er zeker meer dan 10 – in Nederland aangeschreven, maar heb alleen van het ECAL twee dingen gekregen. De meeste instanties mailden terug dat ze niets hadden, maar van een groot deel heb ik nooit antwoord gekregen.
Ministerie van defensie
Omdat het ministerie van defensie de werkgever is geweest van al deze mensen die bij de B.V.L. waren, heb ik de informatie over mijn opa opgevraagd over hem tijdens de periode dat hij in het leger zat. Na het invullen van een ingewikkelde website moest ik wachten. En dat duurde wel een week of 9. Eindelijk kwam de grote aangetekende envelop.
Vol spanning deed ik de brief open die €8.80 had gekost aan verzendkosten. En wat bleek….er was niets over mijn opa! Ik was gefrustreerd maar hoorde van anderen die ditzelfde onderzoek gedaan hebben, dat bij hen hetzelfde eruit kwam. (Deze personen waren niet bij de B.V.L. maar het gewone leger) Gewoon dat je aanvraag is behandeld door een ambtenaar die geen zin had, of zijn alle documenten van Zelhemmers spoorloos verdwenen? Heb inmiddels meerdere ‘links’ gehad van instanties waar ik informatie van oud militairen op kan vragen, maar nergens iets over mijn opa! Er is nergens niets meer van of over hem! Of komt dit omdat Duymaer van Twist vlak voor de inval van Duitsland persoonlijk opdracht gegeven heeft om alle archieven te vernietigen?! Misschien wel, maar dan was een reactie van defensie op zijn plaats dat alle informatie vernietigd is in opdracht van Duymaer van Twist.
Na wat onderzoek blijkt dat het toch niet normaal is dat er geen informatie over mijn opa is. Defensie zou op zijn minst ‘de staat van dienst’ van hem moeten hebben. Zijn geboortedatum schijnt wel een probleem te zijn. Want bij het jaar 1900 ligt te grens over waar een archief ligt. En mijn opa was van 23 december 1900. Kreeg toch het advies om het over een tijdje nog weer te proberen, om ‘de staat van dienst’ op te vragen. Defensie is nog steeds bezig om nieuwe archieven te digitaliseren.
Uitvergrote brief van het ministerie van defensie.
Kijk nog eens goed naar de brief, en vraag me af of er iets niet goed is gegaan. De brief betreft H.W. Jansen-Reijmes. Ik ben J.H. Jansen-Reijmes en mijn opa H.W. Reijmes. Is dit een schrijffout, of is de verkeerde naam uitgezocht?
Inmiddels ben ik een beetje verder gekomen. Via een website hebben we toch wat informatie van mijn opa gevonden:
Archieven B.V.L.
In 1991 deed dhr. H.P.L. Tomas uit Didam in opdracht van Stichting Liemers Museum in Zevenaar onderzoek naar de B.V.L. Hij kwam er tijdens zijn zoektocht achter dat de secretaris van de Nationale Landstorm Commissie niet eens wist waar de archieven van de B.V.L. waren! Hiermee bedoel ik in de tijd dat de B.V.L. nog bestond. In Doetinchem en Zevenaar was ook amper iets te vinden over de B.V.L, aldus Tomas. Zelhem is dus geen uitzondering.
Delpher
De enige informatie over de B.V.L. in Zelhem heb ik gevonden op Delpher. Heb van instanties nog wel een goede tip gekregen om een andere zoekterm in te vullen en dat gaf inderdaad veel meer informatie. Ook heb ik veel informatie gekregen van Bert-Jan Dierink die heel veel weet van de Bijzonder Vrijwillige Landstorm en er ook veel spullen van heeft. Dhr. Tomas heeft zijn informatie gehaald uit de Landstormbladen, dat waren de bladen van de B.V.L. De website Delpher was er toen nog niet.
Nadat de website bijna klaar was, hebben we een bezoekje gebracht aan het Natres Museum. Hier werd ons onder andere verteld dat de B.V.L. een soort van voetbalvereniging was. Gewoon een gezellige schietvereniging…
Vernietigde informatie
Na onderzoek blijkt dat inderdaad de regering in mei 1940 opdracht heeft gegeven om alle informatie van de B.V.L. in het archief in Den Haag maar ook op alle gemeentehuizen zelf te vernietigen, i.v.m. de dreiging van Duitsland om Nederland binnen te vallen. De B.V.L. was namelijk onderdeel van het Nederlandse leger en viel onder het ministerie van Oorlog. De opdracht was om alles te verbranden, dat hebben ze goed gedaan. Het enige wat sommige gemeentehuizen nog hebben, zijn kleine herinneringen aan deze tijd, zoals medailles, of vaandels. Van de mannen die de Vooropleiding bij de Landstorm gevolgd hebben en de mannen van de Vrijwillige Landstorm, is er nog wel informatie te vinden. Maar van de mannen die bij de Bijzonder Vrijwillige Landstorm geweest zijn, is er helemaal niets meer.
Aan het eind van de oorlog is er tot overmaat van ramp ook nog een bom gevallen op het gebouw met alle archieven in Den Haag, waarbij er nog meer informatie verloren is gegaan.
Op 12 oktober 1940 hebben de Duitsers de B.V.L. opgeheven en daarbij alle spullen die er nog waren in beslag genomen. De legeruniformen werden door de Duitsers vermaakt en soms geverfd en dan gedragen door Duitse troepen.
En in de jaren 60 zou er om ‘onbekende redenen’ ook veel informatie van de B.V.L. verloren zijn gegaan.
‘Als ’t moet’
Ondertussen heb ik het enige goede boek dat er is over de Bijzondere Vrijwillige Landstorm gekocht. Het heet: ‘Als ’t moet november 1918 en de Bijzondere Vrijwillige Landstorm’, door J. C. van der Does. Wat een prachtig boek en wat een bron van informatie, maar wel heel positief geschreven. Ik snap nu pas hoe de vork in de steel zit.
Heb inmiddels best wat informatie van de B.V.L. in Zelhem verzameld en ik zou dit graag willen delen met andere mensen. Ik vind het onzin dat iemand anders ook nog eens hetzelfde onderzoek gaat doen, dus vandaar deze website.
Recht doen aan standpunten en idealen
Heb veel onderzocht en gelezen en zag een mooi stukje in een boekje over de B.V.L. staan. Het is geschreven door H. Tomas en ik wilde het graag delen:
De naam Landstorm veroorzaakte na de oorlog de nodige verwarring met de Bijzondere Vrijwillige Landstorm. Zij, de leden van de B.V.L. die juist klaar stonden voor de Koningin, volk en vaderland waren hierdoor getroffen. Moge dit boekje recht doen aan de standpunten en idealen, die zij als lid van de B.V.L. innamen. – H. Thomas.
Nu ik alles beter onderzocht heb, snap ik heel goed dat mijn opa niet blij was met de Troelstrastraat in Zelhem…
Update: 2 september 2021. Inmiddels schieten de websites (ook die van het ministerie) over de B.V. L. en de gewone Landstorm als paddenstoelen de grond uit. Jammer genoeg voor mij een paar jaar te laat, zodat ik al het onderzoek zelf heb moeten doen.
Anja Jansen-Reijmes