Activiteiten
De B.V.L. organiseerde enorm veel dingen. Ze waren steeds bezig met van alles te organiseren. Onder andere:
1. Schietwedstrijden:
Ze organiseerden schietwedstrijden in bijvoorbeeld Zelhem, maar ze gingen ook naar schietwedstrijden in andere plaatsen. Bijvoorbeeld naar de Nationale Schietwedstrijden in Den Haag. In de eerste jaren waren er alleen schietwedstrijden van de afdeling Zelhem, maar in de loop van de jaren vroegen ze ook andere organisaties om mee te schieten waardoor de evenementen steeds groter werden. De B.V.L. Hummelo, Doetinchem, Zutphen, Arnhem, Velp en De Steeg deden ook mee. Maar ook schietverenigingen in de Velswijk en Halle. Ze organiseerden de schietwedstrijden om het schieten bij te houden, maar ook om het ‘samen gevoel’ te versterken.
Elk jaar begonnen alle schutters weer bij 0, bij schutter tweede klasse. Dat was het laagste.
- Schutter 2e klasse was beneden de 155 punten.
- Schutter 1e klasse 155 punten (in het begin was dit 145 punten)
- Scherpschutter 180 punten.
- Koningschutter 195 punten (later tussen de 195 en 200 punten.)
Om scherpschutter te worden moest men in 4 opeenvolgende series en op twee achtereenvolgende oefeningen minstens 180 punten halen. Dat is 9 punten per schot. Schieten ging met een geweer of karabijn M95 met scherpe patronen op 100 meter. Margapatronen gingen op 10 meter. Andere keren schoten ze weer – uit vrije hand – op 12 meter. De Nationale Landstorm Commissie stelde de prijzen, die zeker niet goedkoop waren, ter beschikking. Soms stelde zelfs de koningin, of particulieren de prijzen beschikbaar. Alle gewonnen eretekenen (met schietwedstrijden en marsen) uit dat betreffende jaar maakten ze aan het vaandel. Dat gebeurde dan tijdens een feestelijke uitreiking.
Bron: ‘Als ’t moet: J. C. van der Does.
2. Filmavonden:
In Zelhem waren de filmavonden meestal in zaal Bel (later het Roode Hert en nu de Chinees). De filmavond verliep altijd volgens een vast ritueel. Eerst heette burgemeester Rijpstra iedereen welkom en vervolgens ging de propagandist van de B.V.L.-afdeling De Veluwezoom, dhr. F. Jalink uit Apeldoorn, een propagandaverhaal houden. Hij legde dan het doel van de B.V.L. uit en riep mensen op om lid te worden als ze dat nog niet waren. Het hoofd van de afdeling de Veluwezoom, Overste van Ingen-Schouten, reikte dan de prijzen aan de winnaars van de schietwedstrijd uit. Ook reikten ze brevetten uit aan scherpschutters bijvoorbeeld. En soms kregen alle leden kregen albums uitgereikt.
Aan het eind van de avond waren er dan een paar films te zien. O.a. over de bezoeken van de koningin aan de troepen in het veld ter gelegenheid van de oprichting van de B.V.L. Maar er waren ook films over Landstormdagen. Het waren steeds promotiefilmpjes om nog meer leden te trekken. Van tevoren stond er in de krant een oproep voor de filmavond van de B.V.L. De Overste of een ander belangrijk persoon stelde vaak prijzen beschikbaar. De prijzen waren bijv. portretten van de koningin, klokken, gouden horloges, keukenapparatuur, zilveren munten e.a.
3. Defilé in Den Haag:
Volgens www.woorden.org is een defilé een stoet die in optocht voorbij gaat, meestal als eerbetoon. Dit gebeurde zeer regelmatig maar ik weet niet zeker of ze hier elk jaar heen gingen. Iedere keer bedachten ze dingen om defilés voor te houden. Als de koningin jarig was, of als ze 25 jaar getrouwd was, enz. Als er een defilé kwam, dan gingen alle mensen van de B.V.L. die mee wilden, mee naar Den Haag – met de trein – voor een defilé voor de koningin. Er was dan binnen de B.V.L. een comité opgericht die zich bezig hield met het inzamelen van geld voor het uitje naar Den Haag.
4. Radio-uitzendingen:
Er waren ook radio-uitzendingen van de B.V.L. op woensdagavond om 20.00 uur in hotel Berendsen. Maar hoe vaak dit voor kwam, is niet bekend.
5. Exercities:
Dat zijn het oefenen in het uitvoeren van bepaalde militaire bevelen, ook wel ‘dril’ genoemd. Dit is het gelijktijdig maken van bewegingen van soldaten. Dit deden ze vaak op Landstormdagen.
6. Vaandelzwaaien:
Dit is het zwaaien met een vlag. Dat kan door iemand alleen gebeuren, maar ook door een grote groep mensen. De bedoeling is wel dat het synchroon gaat. Men demonstreerde dit ook vaak op Landstormdagen.
7. Optochten met vaandels en muziek:
Dit gebeurde veel tijdens Landstormdagen. Zie de pagina over vaandels.
8. Hardloopwedstrijden van bijv. 40 of 60 km
9. Landstormdagen
Ook wel Landdagen of Legerdagen genoemd
Om elkaar te ontmoeten en met elkaar te oefenen, organiseerden ze een aantal keren per jaar een Landstormdag. In het begin waren dat Gewestelijke Landstormdagen. Deze dagen waren een teken naar de mensen (socialisten en communisten) toe, die nog steeds rellen aan het maken waren van: “Let op tienduizenden soldaten houden jullie in de gaten!”
Was de koningin op een Landstormdag aanwezig, dan hield men zeker een defilé voor haar.
Maar ze deden ook aan vaandelzwaaien, schietwedstrijden, enz. enz. Een dag voor het hele gezin. Er kwamen echt duizenden mensen op af. Veel ministers, Commissarissen van de koningin én de koningin zelf kwamen dan ook. Dat waren enorm grote feestdagen. In ‘s-Heerenberg zijn er in 1926 en in 1931 grote Landstormdagen georganiseerd. En in Doetinchem is er in 1938 een geweest.
Er waren ook kleinere dagen van de B.V.L., waarbij ze gingen schieten, granaatwerpen en mars trainingen deden. Mannen van de Vrijwillige Landstorm moesten wel allerlei militaire oefeningen doen, maar de mannen van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm niet. Zij gingen in de zomer alleen naar schietoefeningen en wedstrijden, en in de winter naar bijeenkomsten in hun eigen plaats van de B.V.L.
In s’-Heerenberg was dhr. van Heek aanwezig. Maar wie was dat? Van Heek zat aan het eind van de oorlog in de nieuwe Nationale Landstorm Commissie. De bedoeling was om na de oorlog de B.V.L. weer op te starten. Van Heek was in 1931 aanwezig bij de Landstormdag in ‘s-Heerenberg. (‘Als ’t moet’ door J. C. van der Does.)
1e Nationale Landstormdag Den Haag
De belangrijkste manifestatie in de geschiedenis van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm is de nationale Landstormdag in Den Haag in 1928 geweest. Deze dag was georganiseerd om het 10 jaar bestaan van de Bijzonder Vrijwillige Landstorm te vieren, maar ook vooral om de communisten (die overal in het land onrust aan het stoken waren) in Nederland te laten zien: “ga niet te ver, want er is ook nog een B.V.L., waarin tienduizenden parate mannen zijn verenigd, die klaar staan om in te grijpen.” Maar vooral ook wilden ze de verjaardag van de B.V.L. vieren door 10 jaar later op dezelfde plek als waar de vrijwilligers moesten verzamelen op 27 september 1918, een feest te vieren.
Rode massademonstraties
De S.D.A.P. (socialisten) en N.V.V. (communisten) waren rond deze tijd nog steeds bezig met het veroorzaken van onrust in ons land. Ze organiseerden grote rode massademonstraties en duizenden kwamen hierop af. Duizenden mannen, vrouwen en kinderen liepen te demonstreren in Den Haag met rode vlaggen en spandoeken. Volgens de politie waren er wel 70.000 – 90.000 demonstranten.
De socialisten en communisten deden dit om de regering en het volk te intimideren. En de leidinggevenden van de B.V.L. waren dit een beetje zat. En dus bedacht Duymaer van Twist een plan.
Plannen nationale Landstormdag
Op de provinciale Landstormdag in Beesterzwaag op 30 september 1926 kwam er een plan tegen ‘de rode intimidatie’. Colijn en Duymaer van Twist waren in gesprek hierover. Duymaer riep de secretaris van de Nationale Landstorm Commissie bij zich met de vraag of zo’n landdag als in Beesterzwaag georganiseerd was, ook nationaal georganiseerd zou kunnen worden. Het antwoord was ‘ ja, maar daar heb ik wel een jaar voorbereiding voor nodig’. En toen ging het voorbereiden beginnen.
Kosten
Er werd uitgegaan dat er 20.000 vrijwilligers zouden komen, en dus kwamen de kosten per vrijwilliger op 7,50 gulden. De totale kosten waren 150.000 gulden. Letterlijk iedereen betaalde mee: de gewestelijke commissies, plaatselijke commissies en de vrijwilligers zelf. Duymaer van Twist zou bij particulieren geld in gaan zamelen en dat is aardig gelukt. Hij had een bedrag van 35.000 gulden verzameld.
De organisatoren
Het organiseren van de Landstormdag in 1928 was heel veel werk. Hieronder zie je een lijst met mensen die allemaal er bij betrokken waren.
Openbaar vervoer
Het was wel lastig organiseren met het openbaar vervoer, want er moesten duizenden mensen op een gewone werkdag naar Den Haag. Vanwege het nationale karakter van de B.V.L. kon het niet op zondag. Omdat veel vrijwilligers er problemen mee hadden om dit op zondag te doen. Er waren 2 richtlijnen: niet op zondag én op dezelfde dag weer naar huis. Alle vrijwilligers betaalden hetzelfde geld. Of je nu uit de buurt kwam of uit de andere kant van het land. Er moesten trouwens 19 extra treinen ingezet worden. Voor degenen die de 7,50 gulden niet konden betalen, werden er bij de plaatselijke afdelingen reiskassen gevormd.
Er ging enorm veel voorbereidingen aan vooraf. Er waren allemaal verschillende Commissies opgericht. Maar ook het Eere-Comité was er druk mee bezig. Het Eere-Comité bestond uit 97 mannen in 1928. Een aantal van hen zijn bekenden, zoals 3 baronnen van Voorst tot Voorst, Colijn, baron van Heemstra, Roël, Insinger, Borel, Neeteson, Fris en Janssen.
Het hoofd van de Financiele Commissie was Duymaer van Twist. Namens de Veluwezoom zat baron van Heeckeren van Kell in de commissie. Hij was Reserve Luitenant-Kolonel bij het Vrijwillige Landstormkorps “Motordienst” en hij woonde toen in De Steeg. Er zaten 7 mannen in deze Commissie.
Het hoofd van de Begrootings-Commissie was Túcker. Hij was Reserve Luitenant-Kolonel en voorzitter van de Gewestelijke Landstorm Commisie “Twente” en zat samen met 5 andere mannen in deze commissie. G. Boulogne was secretaris van deze commissie.
Dan was er nog de Commissie voor Publikatie. Deze werd geleid door van Ingen-Schouten. Hij was ook Reserve Luitenant-Kolonel en secretaris van de Gewestelijke Landstorm Commissie de Veluwezoom. G. Boulogne was hier redacteur van het maandblad “Het Landstormblad”.
De Terreincommissie was verdeeld in subcommissie A, B en C. Per commissie waren dat 4-5 mannen.
Verzamelen in Den Haag
Op de ochtend van de Nationale Landstormdag in 1928, kwam de ene na de andere trein met landstormers binnen in Den Haag. De landstormers beheersten letterlijk en figuurlijk de hele dag Den Haag, doordat ze door de straten heen trokken in urenlange colonnes. De mannen marcheerden met hun vaandels en sommige mannen kwamen in klederdrachten.
Houtrustterrein
’s Middags was iedereen op het Houtrustterrein, waar veel tenten stonden en muziekkorpsen voor muziek zorgden. Er was ook een grote groep Limburgse mijnwerkers. En er waren ontzettend veel belangrijke mensen. De koningin kwam natuurlijk ook met haar man en dochter. Zij hielden een defilé.
Bron: Gedenkboek 10 jarig jubileum van de B.V.L.
Er waren ook verschillende belangrijke sprekers. Ze vertelden dat 10 jaar geleden op deze plek tienduizenden vrijwilligers spontaan kwamen helpen na de oproep van de regering. en dat terwijl deze mannen een mobilisatietijd van 4 jaren achter de rug hadden. Ze waren gemobiliseerd vanwege de Eerste Wereldoorlog waarbij ook Duitsland en andere landen betrokken waren. Ze moesten paraat blijven in de kazernes. Toen de oorlog voorbij was, mochten ze naar huis. Maar heel kort daarna probeerden communisten in Duitsland en Nederland de macht over te nemen. Daarom kwam er vanuit Den Haag een noodoproep aan vrijwillige soldaten. En ondanks dat ze nauwelijks thuis geweest waren, gingen tienduizenden naar Den Haag (en andere plaatsen in Nederland). De sprekers constateerden dat gelukkig de B.V.L. nog steeds groeide. Op het moment dat deze dag er is, is de situatie in Europa nog steeds dreigend. Een andere spreker zegt dat de Landdagen eenvoudig maar groots zijn. Groots omdat al deze mannen vrijwillig in hun vrije tijd zoveel inzet hadden. ‘Onbaatzuchtige bereidvaardigheid’ werd het genoemd. zoals de slogan: ‘Als `t moet’, tot bescherming van het wettig gezag.
Defilé
Twee uren lang trokken er rijen met vrijwilligers langs de koninklijke auto. Boeren uit Staphorst, de vissers uit Spakenburg, de Volendammers, Barnevelders en Zeeuwen waren allemaal in klederdrachten. Net als de mijnwerkers uit Limburg en de schoppendragers uit Venray. Het muziekkorps van de Staatsmijn Wilhelmina liep voorop. De 20.000 tot 25.000 mannen liepen in een hoog tempo voorbij. Ze marcheerden naar het Malieveld waar ze toen het donker werd, broodjes kregen. Om 17.30 uur gingen de eerste vrijwilligers weer naar de treinen om naar huis te gaan.
Er zijn nog veel meer foto’s van de Landstormdag in 1928 in Den Haag.
Er is over de Nationale Landdag in Den Haag een boekje gemaakt. Alle mannen van de B.V.L. en de Landstorm kregen hier (waarschijnlijk) een exemplaar van. Dit was tenminste wel gebruikelijk bij de B.V.L. In het boekje staat veel informatie over alles wat met de Landdag, het 10 jarig bestaan van de B.V.L. en de aanleiding van de oprichting van de B.V.L. te maken heeft. In het boekje staat ook het verhaal dat is geschreven door Reserve Kapitein der Infanterie L.J.H. Breuker zelf over de mobilisatie in 1918 in `s Heerenberg. Naast dit boekje is er ook een mini fotoreportage bij. Een heel dun boekje.
Maar er werden nog veel meer landdagen georganiseerd. Aan landdagen kon je zien dat veel dingen spontaan gebeurden en de meeste mensen vrijwillig mee werkten.
Landstormdag 7 juni 1935
Vond plaats op het landgoed ‘De Schaffelaar’ in Barneveld. Deze dag was georganiseerd door 4 landstormverbanden: ‘Veluws Verband’, ‘Veluwezoom’, ‘De IJssel en Vollenhove’ en de ‘De Nieuwe Hollandse Waterlinie.’ Deze landdag duurde langer dan een dag.
De meeste vrijwilligers kwamen al de avond van tevoren aan op het treinstation. De ene na de andere trein kwam binnen en de vaandels werden uitgevouwen voordat ze zich opstelden om naar de plek van de samenkomst te marcheren. Alle burgers die kwamen kijken waren in oranje gekleed. Er waren veel verschillende uniformen te zien, want er waren militairen van verschillende rangen. Er waren mariniers en manschappen van het korps rijdende artillerie die – hoog te paard – bij hun aankomst veel belangstelling kregen.
Militaire taptoe
Ze verzamelden bij de ‘Eierhal’. Hier kregen de honderden landstormers te horen dat ze de volgende dag voor de koningin mochten defileren. Hierna gingen ze naar de slotweide van ‘De Schaffelaar’ waar ze naar een militaire taptoe konden kijken.. Er waren tamboers, pijpers, trompetters en hoornblazers.
Hierna kwam er een show van mensen in 16e eeuw kostuums, die de rijkdom van de Gouden Eeuw uitbeeldden. Er was nog een demonstratie van mariniers en een toespraak van Duymaer van Twist.
Springconcoursen
De volgende dag kwamen de overige vrijwilligers met de trein aan. Sommigen ook met de fiets of met de bus. Ze gingen allemaal naar ‘de Slotweide.’ De dag begon met 2 afwisselende springconcoursen. De belangrijke heren gingen ondertussen naar het gemeentehuis voor een officieel ontvangst.
Defilé
’s Middags om 14. 00 uur was er het defilé voor de koningin. Ook tijdens dit defilé zat de koningin in een auto. Hierna kwam er nog een schouwspel met Willem van Oranje. Als één na laatste was er een show met historische kanonnen die over het veld werden getrokken door paarden en daarna werden de kanonnen ook nog afgeschoten.
Sluitstuk van de avond was een toneelstuk, waar de Nederlandse maagd en de landman uit het embleem van de B.V.L. mee speelden.
Hieronder alle Landdagen die in Nederland geweest zijn. Op 24 augustus 1939 is de laatste Landstormdag in Nederland georganiseerd. Waarschijnlijk heeft dit te maken dat het in Duitsland al rommelde door Hitler.
Alle foto’s op deze pagina zijn van bron: “Als ’t moet’. J. C. van der Does.
Landstormblad
Eigen blad
De leden van de B.V.L. wilden graag een eigen blad hebben (dat hadden vroeger alle verenigingen of clubs) waarin de mededelingen van de hoofdcommissie waren opgenomen. Bovendien wilden ze graag op de hoogte blijven van wat er in andere afdelingen in Nederland gebeurde én een mooi blad zorgde voor extra motivatie.
In eerste instantie hadden een paar rayons voor eigen gebruik een landstormblad gemaakt. In de provincies Gelderland en Overijssel was er een landstormblad die was gemaakt onder redactie van de heer F. Jalink uit Apeldoorn.
Hij was ook de propagandist die altijd in Zelhem bij de vergaderingen aanwezig was. Maar vanuit het hele land was er interesse in het blad.
Nieuw maandblad
Er werd een maandblad gemaakt voor alle leden van de B.V.L., en de vrijwillige korpsen Motordienst, Vaartuigendienst en Spoorwegdienst. Het 1e nummer was in maart 1924, en elke 15e van de maand verscheen het blad.
Het Landstormblad
De naam was simpel: ‘Het Landstormblad.’ Met als onderschrift: ‘Orgaan ten behoeve van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm, instituut tot Steun van het Wettig Gezag.’
Met wettig gezag bedoelden ze dat deze regering op democratische manier gekozen is. Op het blad staat de afbeelding van de landstormman die door de Nederlandse maagd gelauwerd werd. Het bovenschrift is: ‘Den Vaderlant ghetrouwe blijf ick tot in den doet’. Rechts zie je door het symbool van de Landstorm heen, een spittende boer met het geweer over zijn schouder en daaronder het motto van de B.V.L.: “Als ’t moet”.
Al snel waren er 25.000 abonnementen. Maar als je bij de B.V.L. was, was je niet verplicht om een abonnement te nemen op het maandblad. Ook dit was geheel vrijwillig. Het blad zag er verzorgd uit en werd gemaakt door vakmensen. Het doel van het blad was: in nationale zin schrijven over maar 1 onderwerp, en dat was de B.V.L. En het moest voor iedereen interessant zijn: voor katholieken, protestanten, vrijzinnig democraten, enzovoort.
Inhoud
Het blad werd gevuld met korte verslagen van landstormbijeenkomsten en schietwedstrijden die overgenomen waren uit de lokale kranten. Er stonden ook veel advertenties van allerlei bedrijven in het Landstormblad , maar er is niet bekend of ze sponsor waren van het blad of de B.V.L. In het blad is van 16 jaar geschiedenis van de Bijzondere Landstorm bewaard.
Kritiek
Nationaal- socialistische kranten hadden kritiek op het Landstormblad. Ze zouden politiek gezien alles zo willen houden zoals het was, en geen veranderingen of hervormingen willen. De redactie zei hierop:
De ‘B.V.L. bemoeit zich niet met politieke, sociale of godsdienstige vraagstukken, welke de meningen verdeeld houden. Vragen over medezeggenschap, bedrijfsorganisatie, evenredige vertegenwoordiging, algemeen kiesrecht, corporatieve staat, maatschappij of – vertegenwoordiging zal men niet in het blad vinden.’ ( ‘Als ’t moet’. J.C. van der Does. blz. 251.)
Bron: Delpher.